„Proszę o wyjaśnienie kwestii dotyczącej istniejącej studni wierconej na terenie działki prywatnej (posiadającej zarejestrowaną usługę). Najprawdopodobniej utworzono ją nielegalnie, ponieważ Inwestor nie ma żadnych formalnych dokumentów dotyczących zaprojektowania ujęcia wody. Znajduje się ona w odległości 3m od istniejącego budynku mieszkalno-usługowego. W ramach projektu rozbudowy woda z indywidualnego ujęcia ma być przeznaczona do spożycia przez ludzi w części prywatnej (część mieszkalna) oraz w zakresie usługi (myjnia ręczna do 10m3 na dobę). W ramach rozbudowy budynku, Inwestor chciałby istniejące urządzenia mieć dostępne w budynku (pomieszczenie techniczne w poziomie piwnicy). Z punktu projektowego nie widzimy przeciwwskazań, gdyż w warunkach technicznych nie ma odległości studni od budynku, ani zapisów, że taka lokalizacja ujęcia wody w budynku jest niedopuszczalna. Starostwo neguje takie rozwiązanie powołując się na wyznaczenie strefy ochrony ujęcia wody (odległość od budynku) oraz obowiązek wydania pozwolenia wodno-prawnego na szczególne korzystanie z wód. Jaka procedura obowiązuje Inwestora w celu legalizacji studni i czy są przepisy zabraniające lokalizacji studni w piwnicy budynku? Być może prawo wodne neguje takie rozwiązanie?”
Zgodnie z …
(…) art. 133 ust. 1 ustawy Prawo wodne strefę ochronną obejmującą wyłącznie teren ochrony bezpośredniej ustanawia się z urzędu, natomiast w ust. 2 jest mowa o tym, iż strefę ochronną obejmującą teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej ustanawia się:
1) na wniosek właściciela ujęcia wody;
2) z urzędu, jeżeli właściciel ujęcia wody nie złożył wniosku, o którym mowa w pkt 1, a z przeprowadzonej analizy ryzyka, o której mowa w ust. 3, wynika potrzeba jej ustanowienia.
Strefę ochronną, o której mowa w ust. 2, ustanawia się na podstawie analizy ryzyka obejmującej ocenę zagrożeń zdrowotnych z uwzględnieniem czynników negatywnie wpływających na jakość ujmowanej wody, przeprowadzoną w oparciu o analizy hydrogeologiczne lub hydrologiczne oraz dokumentację hydrogeologiczną lub hydrologiczną, analizę identyfikacji źródeł zagrożenia wynikających ze sposobu zagospodarowania terenu, a także o wyniki badania jakości ujmowanej wody (art. 133 ust. 3 Prawa wodnego).
Zgodnie z art. 133 ust. 5 w/w ustawy analizę ryzyka przeprowadza się dla:
1) ujęć wody dostarczających więcej niż 10 m3 wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę więcej niż 50 osób;
2) indywidualnych ujęć wody dostarczających do 10 m3 wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę do 50 osób, jeżeli woda jest dostarczana, jako woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, w ramach działalności handlowej, usługowej, przemysłowej albo do budynków użyteczności publicznej.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz treść zapytania Czytelnika faktycznie może istnieć podstawa do ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody, bowiem woda z tego ujęcia ma być przeznaczona do spożycia przez ludzi oraz w zakresie usługi myjni ręcznej do 10 m3 na dobę. Przepisy dotyczące ustanawiania stref ochronnych ujęcia wody obowiązują od stycznia 2018 roku.
Ostatni z powołanych przepisów (art. 133 ust. 5) jest skonstruowany w taki sposób, że trudno wywnioskować, czy wystarczy tylko, aby woda była przeznaczona do spożycia przez ludzi w ramach działalności, czy też spożycie przez ludzi a prowadzona działalność są tutaj odrębne.
Autor niestety nie posiada dostępu do komentarza czy orzecznictwa poruszającego kwestię interpretacji tego przepisu.
Zgodnie z art. 395 pkt 5 i 7 ustawy Prawo wodne pozwolenia wodnoprawnego albo zgłoszenia wodnoprawnego nie wymaga wykonanie urządzeń wodnych do poboru wód podziemnych na potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m oraz pobór wód powierzchniowych lub wód podziemnych w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5 m3 na dobę oraz wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi w ilości nieprzekraczającej łącznie 5 m3 na dobę, na potrzeby zwykłego korzystania z wód.
Właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego własność oraz z wód podziemnych znajdujących się w jego gruncie, o czym mowa w art. 33 ustawy Prawo wodne. Zwykłe korzystanie z wód służy zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego. Zwykłe korzystanie z wód obejmuje:
- pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych w ilości średniorocznie nieprzekraczającej 5 m3 na dobę;
- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi w ilości nieprzekraczającej łącznie 5 m3 na dobę.
W art. 34 ustawy Prawo wodne określono kiedy mamy do czynienia ze szczególnym korzystaniem z wód, gdzie wskazano m.in. korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej, a o takiej działalności usługowej wspomina Czytelnik w treści zapytania (myjnia ręczna).
W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zajęto się problematyką usytuowania studni (rozdział 6).
W § 31 rozporządzenia wskazano, że odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić – licząc od osi studni – co najmniej:
1) do granicy działki – 5 m;
2) do osi rowu przydrożnego – 7,5 m;
3) do budynków inwentarskich i związanych z nimi szczelnych silosów, zbiorników do gromadzenia nieczystości, kompostu oraz podobnych szczelnych urządzeń – 15 m;
4) do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód – 30 m;
5) do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego – 70 m.
W § 33 rozporządzenia wskazano natomiast, że przy ujęciu wód podziemnych za pomocą studni wierconej teren w promieniu co najmniej 1 m od wprowadzonej w grunt rury należy zabezpieczyć w sposób określony w § 32 ust. 4 (pokrycie nawierzchnią utwardzoną, ze spadkiem 2% w kierunku zewnętrznym), a przejście rury studziennej przez nawierzchnię utwardzoną należy uszczelnić.
Oczywiście jak wskazano wyżej, warunki techniczne dotyczą studni nie wymagającej ustanowienia strefy ochronnej.
Znane są przypadki z przeszłości, iż studnię lokalizowano w piwnicy budynku, jednakże w tej chwili tego rozwiązania, w ocenie Autora, już raczej się nie stosuje.
Ustawa Prawo wodne określa procedurę starania się o wyznaczenie strefy ochronnej ujęcia wody oraz uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Teren ochrony bezpośredniej jest ustanawiany z urzędu, ale na koszt właściciela ujęcia wody, ustanawia właściwy organ Wód Polskich w drodze decyzji.
Teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej jest ustanawiany na wniosek właściciela ujęcia wody albo z urzędu, jeżeli właściciel ujęcia wody nie złożył wniosku, a z przeprowadzonej analizy ryzyka potrzeba jej ustanowienia (oczywiście tutaj również na koszt właściciela ujęcia wody). Organem ustanawiającym jest wojewoda, który wydaje akt prawa miejscowego, uzgadnianego z Wodami Polskimi.
Jeśli zatem starostwo powołuje się na wyznaczenie strefy ochrony ujęcia wody, należałoby sprawdzić, czy faktycznie taki akt prawa miejscowego został przez wojewodę wydany – akty prawa miejscowego są publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych.
W świetle przepisów obowiązującej ustawy Prawo wodne należy wskazać, iż w przypadku wykonania studni głębinowej bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego właściciel urządzenia wodnego może wystąpić do właściwego organu Wód Polskich z wnioskiem o jego legalizację, który to organ może wydać decyzję o legalizacji urządzenia wodnego, o ile jego lokalizacja nie narusza ustaleń m.in. planów gospodarowania wodami, planów przeciwdziałania skutkom suszy czy też ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy albo o ustaleniu lokalizacji celu publicznego.
Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 20.07.2017 r. Prawo wodne – Dz.U. z 2018 r. poz. 2268 z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz.U. z 2019 r. poz. 1065.
