„Prowadzę niepubliczną szkołę podstawową. W gminie, na terenie której działa moja szkoła, są 3 małe szkoły podstawowe publiczne (poniżej 50 uczniów). Urząd gminy dokłada ogromne kwoty z budżetu gminy do ich utrzymania poza subwencją z MEN. Powstał pomysł, aby zorganizować dowóz dzieci z tych szkół do naszej placówki. Koszt dowozu oraz czesnego miałby pokryć urząd gminy. Dzięki temu gmina oszczędziłaby połowę pieniędzy, które teraz dokłada do prowadzenia tych 3 nierentownych małych szkół, a oszczędzone pieniądze można by zainwestować w rozwój gminy. Jak formalnie należy taki temat rozstrzygnąć? Czytałam, że takie rozwiązania zastosowały różne gminy na terenie kraju. Czy gmina musi ogłaszać przetarg? Jakie uchwały powinna uchwalić rada gminy? I co zrobić w kwestii nauczycieli pracujących w tych szkołach, którzy są zatrudnieni na Kartę Nauczyciela? Proszę o przeanalizowanie tej kwestii i wytyczne.”
Na pytania Czytelnika odpowiedzi dostarcza treść …
(…) art. 9 ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z nim:
– „Ust. 1 Jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać z dniem 1 września danego roku, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego, z wyjątkiem osoby, o której mowa w ust. 2, lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły, o ile szkoła ta nie jest jedyną szkołą danego typu prowadzoną przez tę jednostkę samorządu terytorialnego zgodnie z art. 8 ust. 15 lub 16. Przepis nie dotyczy szkoły artystycznej.
- Umowa, o której mowa w ust. 1, określa w szczególności:
1) w przypadku szkoły podstawowej – wskazanie, czy szkole ustala się obwód;
2) tryb przejęcia szkoły przez jednostkę samorządu terytorialnego w przypadkach, o których mowa w ust. 5 i 6;
3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły;
4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;
5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.
- Osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna, która przejęła do prowadzenia szkołę publiczną na podstawie umowy, o której mowa w ust. 1, nie może zlikwidować tej szkoły.
- Jednostka samorządu terytorialnego oraz osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna, która przejmie do prowadzenia szkołę publiczną na podstawie umowy, o której mowa w ust. 1, są obowiązani powiadomić, w terminie 6 miesięcy przed dniem przekazania szkoły do prowadzenia osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, pracowników szkoły oraz zakładową organizację związkową o terminie przekazania szkoły, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych i socjalnych skutkach dla pracowników, a także nowych warunkach pracy i płacy. Przepisy art. 261 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych stosuje się odpowiednio.
- Nauczyciel, w terminie 3 miesięcy od uzyskania informacji, o której mowa w ust. 7, może złożyć oświadczenie o odmowie przejścia do szkoły publicznej przejmowanej do prowadzenia przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną.
- Złożenie oświadczenia, o którym mowa w ust. 8, powoduje rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, z dniem przekazania szkoły, chyba że nauczyciel do dnia rozwiązania stosunku pracy wyrazi zgodę na przeniesienie do innej szkoły prowadzonej przez daną jednostkę samorządu terytorialnego.
- Osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna, która przejęła, na podstawie umowy, o której mowa w ust. 1, z dniem przejęcia szkoły jest obowiązana zaproponować nauczycielom na piśmie nowe warunki pracy i płacy oraz wskazać termin, nie krótszy niż 7 dni, do którego nauczyciele mają złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków.
- Odmowa przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, o których mowa w ust. 10, powoduje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem z upływem 3 miesięcy od dnia, do którego nauczyciel miał złożyć oświadczenie, o którym mowa w ust. 10. Do nauczyciela, który odmówił przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, stosuje się odpowiednio przepisy o rozwiązywaniu stosunków pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.
- Do czasu przyjęcia nowych warunków pracy i płacy albo rozwiązania stosunku pracy z powodu odmowy ich przyjęcia, w zakresie praw i obowiązków nauczyciela stosuje się dotychczasowe przepisy.”
Z powyższego wynika, że w przepisach oświatowych jest mowa o przekazaniu w drodze umowy i należy przez to rozumieć pewnego rodzaju czynność prawną z zakresu prawa publicznego. W tej sytuacji jako strona występuje podmiot prawa prywatnego (osoba fizyczna lub prawna), który wyraża zgodną z daną jednostką samorządu wolę prowadzenia szkoły we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Zatem na podstawie opisanej umowy jednostka samorządu terytorialnego przekazuje zadanie publiczne do realizacji podmiotowi niepublicznemu.
Wymaga szczególnego podkreślenia, że szkoła przekazana do prowadzenia podmiotowi niepublicznemu nie ulega likwidacji oraz nie przestaje przez to być szkołą publiczną. Uchwała powinna wskazywać zamiar przekazania danej szkoły, wymienionej z nazwy i siedziby określonej osobie fizycznej lub prawnej; (uchwała ta, z konieczności jest jedynie warunkowa, to znaczy jej skutek prawny zależy od tego, czy właściwy Kurator Oświaty wyda pozytywną opinię w przedmiocie przekazania szkoły). Stanowi się zatem uchwałę intencyjną, będącą podstawą do wystąpienia o opinię Kuratora Oświaty.
Natomiast, trudno jest udzielić odpowiedzi na pytanie o przetarg, gdyż brak szczegółowych informacji na ten temat, np. co byłoby przedmiotem przetargu, itp.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.
