„Otrzymaliśmy od kontrahenta pismo, które przesyłam w załączeniu. Czy kontrahent może obciążyć nas wymienionymi w piśmie karami? Czy jest to zgodne z podpisaną obustronnie umową? Skan umowy również przesyłam w załączeniu.”
Strony podpisując umowę mogą w niej zastrzec, iż naprawienie szkody w przypadku jej niewykonania lub nienależytego wykonania …
(…) nastąpi przez zapłatę określone sumy – tzw. kara umowna – art. 483 ust. 1 ustawy Kodeks cywilny. Zamieszczenie w umowie odpowiedniej klauzuli spełnia następujące funkcje:
- kompensacyjną,
- ułatwia uzyskanie rekompensaty pieniężnej w razie niedotrzymania umowy,
- mobilizuje do prawidłowego i pełnego wykonania zobowiązania umownego.
Kara umowna jest więc dodatkowym zastrzeżeniem, które powinno być przez strony ustalone w momencie podpisywania umowy. Dopuszczalność naliczenia kar umownych często połączona jest z możliwością odstąpienia od umowy. W celu naliczenia i żądania zapłaty kary umownej konieczne jest zatem określenie jej w umowie, w przeciwieństwie prawa do odszkodowania na zasadach ogólnych, które wynika bezpośrednio z ustawy.
W związku z realizacją dużych inwestycji zamawiający bardzo często umieszczają w umowach stosowne postanowienia, umożliwiające obciążenie wykonawcy karą umowną za każdy stwierdzony przypadek picia alkoholu na budowie. Jednakże w przedstawionej umowie brak jest tego typu zastrzeżeń, dlatego też nałożenie na wykonawcę kary w wysokości 3.000,00 zł w przypadku napotkania nietrzeźwego pracownika jest niedopuszczalne. Wysuwanie roszczeń na podstawie zastrzeżonej kary umownej wymaga bowiem spełnienia dwóch przesłanek:
- skutecznego i ważnego zastrzeżenia kary umownej w umowie,
- niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (za które dłużnik ponosi odpowiedzialność).
Do udowodnienia przytoczonych okoliczności zobowiązana jest strona występująca z żądaniem zapłaty kary umownej.
Należy jednak pamiętać, iż zamawiający może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, z czym wiążę się obowiązek wykazania szkody (przeważająca cześć orzecznictwa i doktryny uznaje, iż w przypadku kar umownych przesłanka w postaci wystąpienia szkody nie jest wymagana – tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dn. 06.11.2003 r. sygn. akt: III CZP 61/03).
Dodatkowo należy wskazać, iż brak jest podstaw prawnych do przeprowadzania kontroli trzeźwości przez Zarząd Spółki pracowników przebywających na budowie zatrudnionych przez Wykonawcę.
Kamil Wywiał – prawnik
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.
