„Czy decyzję administracyjną przyznającą świadczenia niepieniężne z pomocy społecznej (np. schronienie w schronisku lub dożywianie) można przyznać po rozpoczęciu takiego świadczenia? Np. osoba bezdomna trafiła 1 stycznia do schroniska, 2 stycznia złożyła wniosek o tę formę pomocy, a decyzję administracyjną wydano 10 stycznia formułując ją w ten sposób, że to świadczenie przyznano od 1 stycznia.”
Zgodnie z …
(…) art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej – do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym. W związku z tym, że zadanie to należy do zadań własnych o charakterze obowiązkowym, każda gmina musi je realizować. Zgodnie ze standardową procedurą, wynikającą z ww. ustawy, kontrakt socjalny powinien być sporządzony i podpisany po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, ale przed wydaniem stosownej decyzji administracyjnej o przyznaniu schronienia.
Ponieważ kontrakt socjalny może wiązać się z pewnymi zobowiązaniami finansowymi, powinien być zawarty przez pracownika socjalnego zatrudnionego w ośrodku pomocy społecznej gminy ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały, gdyż zgodnie z art. 101 ust. 2, 3 i 7 ustawy o pomocy społecznej, to gmina ostatniego miejsca zameldowania osoby bezdomnej odpowiada za ostateczne sfinansowanie udzielanych osobie bezdomnej świadczeń. Udzielenie schronienia w noclegowni czy ogrzewalni nie wymaga wydania decyzji administracyjnej, natomiast przy skierowaniu do schroniska zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy, decyzja administracyjna jest wymagana.
Wydanie decyzji powinno zostać poprzedzone przeprowadzeniem wywiadu środowiskowego (art. 106 ust. 4 ustawy) oraz, co istotne w przypadku przyznania tymczasowego miejsca w schronisku dla osób bezdomnych, podpisaniem kontraktu socjalnego z tą osobą.
Odnosząc się do pytania stwierdzić należy, iż przepisy ustawy o pomocy społecznej milczą w tym zakresie. Można w tym miejscu wskazać, że jak stanowi doktryna i orzecznictwo sądowe – brak jest jakichkolwiek podstaw, by uchylać lub zmieniać decyzje przyznające prawa do określonych świadczeń z pomocy społecznej lub nakładające określony obowiązek – z mocą wsteczną. Takie skutki można wiązać jedynie z decyzjami deklaratoryjnymi, tj. potwierdzającymi zaistniały już stan rzeczy. W przypadku opisanym w pytaniu, jak stanowią przepisy ustawy, aby bezdomnego móc skierować do noclegowni wcześniej należy wydać odpowiednią decyzję administracyjną.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 12.03.2004 r. o pomocy społecznej – Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 z późn. zm.
