Rozwój potencjału MŚP w kluczowych dla nowoczesnej gospodarki branżach; ukierunkowanie zakupów na usługi, dostawy i roboty budowlane o istotnym znaczeniu dla interesów państwa; wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez zakup zrównoważonych, innowacyjnych i zielonych zamówień – taki cel ma mieć Polityka zakupowa państwa na najbliższe cztery lata, której dokument został w środę przesłany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania. Polityka zakupowa państwa ma obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.
Nowe Prawo zamówień publicznych, które weszło w życie 1 stycznia 2021 r., nakłada na rząd obowiązek przygotowania Polityki zakupowej państwa. Jest to dokument o charakterze średniookresowej strategii przyjmowanej przez Radę Ministrów w formie uchwały raz na 4 lata. Pierwsza Polityka zakupowa państwa obejmie lata 2022-2025.
„Chcemy, aby zamówienia publiczne były powiązane z celami strategicznymi państwa. Tak, aby służyły nie tylko nabywaniu usług, dostaw lub robót budowlanych, ale też realizowały politykę gospodarczą i społeczną państwa” – mówi wiceminister rozwoju i technologii Marek Niedużak.
Jak podkreśla wiceminister, „Polityka zakupowa państwa będzie koncentrować się na trzech priorytetach – profesjonalizacji, rozwoju potencjału MŚP oraz zrównoważonych zamówieniach publicznych”.
„Polityka zakupowa ma pomóc zarządzać zakupami sektora publicznego w Polsce. Do tej pory zamawiający sami decydowali, jakich narzędzi używają. Powodowało to np. niewystarczające otwarcie na oczekiwania MŚP, a w konsekwencji niewykorzystanie ich potencjału oraz możliwości. Teraz będą jasne wskazówki, jak korzystać z narzędzi obecnych w nowym prawie zamówień publicznych” – wyjaśnia wiceminister. I podkreśla:
„Chcemy szerzej otwierać zamówienia publiczne dla MŚP, których zdecydowana większość to przedsiębiorcy krajowi. Dominująca pozycja MŚP na rynku zamówień publicznych przyczyni się do wzmocnienia potencjału krajowego sektora usług oraz przemysłu. Mikro, małe i średnie firmy stanowią zdecydowaną większość przedsiębiorstw w Polsce – 99,8 proc. Wśród nich najliczniejszą grupą są mikroprzedsiębiorstwa. Mimo to udział MŚP w rynku zamówień nie odpowiada ich rzeczywistemu potencjałowi”.
Profesjonalizacja zamówień publicznych
Celem profesjonalizacji zamówień publicznych ma być zwiększenie ich efektywności i innowacyjności. W ten sposób chcemy:
- zachęcać do udziału w zamówieniach publicznych przedsiębiorców z sektora MŚP, zwłaszcza tych otwartych na nowe technologie;
- stymulować wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki i rozwoju nowych technologii, poprzez zwiększenie ilości zrównoważonych, innowacyjnych i zielonych zamówień;
- bardziej efektywnie wydawać środki publiczne.
Polityka zakupowa wprowadzi szereg rekomendacji dla uczestników rynku zamówień, jak np.:
- obowiązek stosowania profili zawodowych (formuła ProcurCompEu);
- doskonalenie kompetencji kadr zamawiającego (narzędzia z Pzp, umiejętności miękkie, wiedza merytoryczna o przedmiocie zamówienia);
- budowę portalu internetowego dla zamawiających (zbiór materiałów edukacyjnych, zaleceń i dobrych praktyk, a także moduł e-learningowy);
- poprawę współpracy związanej z udzielaniem zamówień wspólnych i centralnych, z wykonawcami i organizacjami publicznymi.
Rozwój potencjału MŚP w zamówieniach publicznych
Resort rozwoju chce, aby szersza dostępność zamówień dla sektora MŚP zapewniła przedsiębiorcom wzrost popytu na oferowane przez nich usługi, produkty i roboty budowlane.
Większy strumień środków publicznych trafiający do sektora MŚP to także wzrost inwestycji, w tym w kapitał ludzki. To również zachęta do rozszerzania działalności gospodarczej.
Wzrost zainteresowania MŚP rynkiem zamówień publicznych będzie oznaczał dalszy wzrost konkurencyjności na rynku, a co za tym idzie otrzymywanie przez zamawiających korzystniejszych ofert. Gospodarka z kolei będzie czerpała korzyści z uwolnienia potencjału wzrostu i innowacyjności MŚP. Poza tym zamówienia publiczne dadzą większej liczbie MŚP szansę wejścia na rynek.
Polityka zakupowa wprowadza w tym zakresie szereg zaleceń dla uczestników rynku zamówień:
- wskazuje działania, jakie zamawiający mają podejmować w celu zapewnienia szerszego dostępu MŚP do rynku zamówień publicznych (dzielenie zamówienia na części lub dopuszczenia składania ofert częściowych; stawiania wykonawcom proporcjonalnych wymagań, w tym proporcjonalnych wymagań finansowych; zapewnienia czasu na przygotowanie się do udziału w postępowaniu; wydłużenie czasu na złożenie oferty; udzielanie zaliczek i częściowych płatności również w umowach zawieranych na okres krótszych niż 12 miesięcy);
- wsparcie merytoryczne MŚP (wdrożenie programu edukacyjno-informacyjnego dla MŚP – webinariów, szkoleń, seminariów, case study, warsztatów poświęconych zamówieniom publicznym);
- mechanizm certyfikacji wykonawców;
- standaryzacja dokumentów zamówienia;
- wsparcie udziału MŚP w zamówieniach organizacji międzynarodowych.
Zrównoważone i innowacyjne zamówienia publiczne
Zamówienia zrównoważone, a więc innowacyjne, zielone, zdrowotne, społeczne to gwarancja wyższej jakości usług publicznych. To impuls rozwoju gospodarki i ograniczenie negatywnych skutków środowiskowych.
Wymagają jednak większego przygotowania, umiejętności i konkretnych przykładów zastosowania. Dlatego polityka zakupowa zawiera propozycje rozwiązań, które mają pomóc zamawiającym realizować ten typ zamówień:
- promocja aspektów społecznych, środowiskowych, prozdrowotnych oraz innowacyjnych w zamówieniach publicznych;
- promocja kalkulacji kosztów cyklu życia produktu;
- powołanie zespołu ds. zielonych zamówień (będzie pełnił rolę koordynacyjną w ramach administracji rządowej w zakresie zielonych zamówień publicznych);
- alokacja części budżetu na zamówienia innowacyjne (szersze wykorzystanie etykiet i norm w dokumentacji zamówienia; szersze uwzględnianie aspektów zdrowotnych; stosowanie kalkulacji kosztów cyklu życia; realizowanie procedur innowacyjnych na bazie rekomendacji NCBR; realizowanie procedury konkursu na bazie rekomendacji GovTech; przeznaczanie części budżetu na projekty innowacyjne).
Dokument zawiera także zalecenia dotyczące wykorzystania poszczególnych narzędzi i instytucji funkcjonujących już w systemie zamówień publicznych, które zmierzają do realizacji jej priorytetów. Przykładem takich narzędzi są: strategie zakupowe zamawiających, umowy ramowe, zamówienia przedkomercyjne, dynamiczny system zakupów i konkurs, podział zamówienia na części.
Działania na rzecz realizacji Polityki zakupowej państwa
Polityka zakupowa nie będzie ograniczać się do rekomendacji i zadań nakładanych na wszystkich zamawiających. Będzie zawierać szereg skoordynowanych działań administracji, aby wesprzeć zamawiających w realizacji wyznaczonych celów. Służyć temu będą:
- budowa platformy internetowej dla uczestników rynku zamówień (będzie gromadzić materiały edukacyjne oraz zawierać moduł e-learningowy[WO3] );
- szkolenia, warsztaty, konferencje;
- powołanie zespołu ds. zielonych zamówień;
- opracowywanie pakietów standardowych dokumentów oraz pakietów dobrych praktyk.
