W styczniu 2021 roku zmieniły się zasady i procedury zamówień publicznych. Sprawdź kto musi stosować nowe przepisy, kiedy zamówienie ma publiczny charakter i w jakich sytuacjach stosowanie Pzp nie jest obowiązkowe.
Zamówienia publiczne są w pełni sformalizowane. Zarówno zamawiający, jak i wykonawca mają obowiązek działać w określony sposób i spełniać wymagania zdefiniowane w przepisach.
Od 1 stycznia 2021 roku głównym filarem systemu zamówień publicznym w Polsce jest ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2019 poz. 2019, z późn. zm.),dalej „Pzp”, która zastąpiła ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych.
Podmiotem, który prowadzi postępowanie mające na celu zawarcie umowy o zamówienie publiczne, jest zamawiający. Zamawiający to podmiot publiczny, na przykład administracja rządowa czy jednostki samorządu terytorialnego, który kupuje na rynku towary i usługi.
Przepisy dotyczące zamówień publicznych muszą stosować między innymi:
- zamawiający publiczni, na przykład organy władzy publicznej, samorządy, sądy, zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie, administracja
- zamawiający sektorowi, czyli podmioty wyodrębniane ze względu na rodzaj wykonywanej działalności o szczególnym charakterze z punktu widzenia gospodarki państwa, na przykład sprzedaż i produkcja energii, obsługa sieci w zakresie transportu kolejowego, usługi w zakresie gospodarki wodnej
- zamawiający subsydiowani, czyli podmioty, które nie należą do żadnej z wyżej wymienionych grup, jednak muszą stosować PZP z uwagi na spełnienie szczególnych przesłanek.
Ważne! Zamówienie musi spełniać łącznie określone warunki, żeby podmiot, który je realizuje, mógł być uznany za zamawiającego subsydiowanego, tj.:
- ponad 50% wartości zamówienia udzielanego przez ten podmiot jest finansowane z szeroko pojętych środków publicznych
- wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, czyli 22 840 755 złotych netto w przypadku robót budowlanych oraz 913 630 zł netto w przypadku usług związanych z takimi robotami budowlanymi
- przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, między innymi w zakresie: inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.
Drugą stroną zamówienia są wykonawcy, czyli osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (na przykład spółki jawne), które oferują na rynku wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, dostawę produktów lub świadczenie usług lub ubiegają się o udzielenie zamówienia, złożyły ofertę lub zawarły umowę w sprawie zamówienia publicznego.
Kiedy zamówienie ma publiczny charakter
Prawo zamówień publicznych trzeba stosować do czterech kategorii zamówień:
- zamówienia klasyczne – udzielane przez zamawiającego publicznego, na przykład jednostkę sektora finansów publicznych, jeżeli wartość udzielanego zamówienia jest równa co najmniej kwocie 130 000 złotych netto
- zamówienia sektorowe – udzielane przez zamawiającego sektorowego wyodrębnionego ze względu na działalność, której dane zamówienie dotyczy. Dotyczą między innymi gospodarki wodnej, energetyki czy usług transportowych, jeżeli wartość udzielanego zamówienia jest równa co najmniej:
- 1 827 260 złotych netto w przypadku dostaw, usług i konkursów
- 22 840 755 złotych netto w przypadku robót budowlanych
- zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – udzielane przez zamawiającego publicznego albo zamawiającego sektorowego, a ich przedmiotem są na przykład dostawy sprzętu wojskowego lub roboty budowlane przeznaczone do celów wojskowych. Obowiązują tu takie same progi wartości zamówienia jak w stosunku do zamówień sektorowych
- zamówienia klasyczne z zamawiającym subsydiowanym – zamawiający subsydiowany nie należy ani do grupy zamawiających publicznych, ani zamawiających sektorowych. Teoretycznie nie powinien zatem stosować ustawy, jednak ze względu na publiczne pochodzenie środków, z jakich finansowany będzie przedmiot zamówienia, ustawa musi być zastosowana.
Kiedy nie trzeba stosować prawa zamówień publicznych
Prawo zamówień publicznych przewiduje szereg sytuacji, w których stosowanie rozbudowanych procedur przetargowych nie jest obowiązkowe. Wyłączenie PZP może mieć miejsce:
- z uwagi na przedmiot udzielanego zamówienia – wyłączenia przedmiotowe
- ze względu na to, kto udziela danego zamówienia – wyłączenia podmiotowe.
Wyłączenia przedmiotowe
Nie trzeba stosować Pzp w przypadku zamówień i konkursów dotyczących:
- usług arbitrażowych lub pojednawczych
- określonych usług prawnych
- usług badawczych i rozwojowych (pod pewnymi warunkami)
- nabywania własności lub innych praw do istniejących budynków lub nieruchomości
- usług finansowych związanych z obrotem papierami wartościowymi
- zawierania umów pożyczek i kredytów
- usług w dziedzinie obrony cywilnej
- nabywania uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji
- produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi.
Przesłanką, która pozwala na wyłączenie Pzp, jest również ochrona informacji niejawnych oraz istotnego interesu bezpieczeństwa państwa.
Wyłączenia podmiotowe
Wyłączenia podmiotowe odnoszą się do konkretnych podmiotów w ściśle określonym zakresie, na przykład Narodowy Bank Polski w zakresie zakupów związanych z wykonywaniem zadań dotyczących realizacji polityki pieniężnej lub Bank Gospodarstwa Krajowego w zakresie zakupów związanych z realizacją zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego, a także realizacją programów rządowych w części dotyczącej prowadzenia rachunków bankowych.
Źródło: biznes.gov.pl, oprac. B.O.
