Dz.U. 2000.60.699
Konwencja MOP Nr 176
dotycząca bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach
przyjęta w Genewie dnia 29 czerwca 1951 r.
Konwencja (176) MOP została ratyfikowana przez Polskę dnia 8 czerwca 2000 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 60, poz. 699) i weszła w życie w stosunku do RP dnia 11 sierpnia 2000 r. — przyp. redakcji.
Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy,
zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy i zebrana tam w dniu 6 czerwca 1995 r. na osiemdziesiątej drugiej sesji,
odnotowując stosowne międzynarodowe konwencje i zalecenia w sprawie pracy, a w szczególności: Konwencję dotyczącą zniesienia pracy przymusowej, z 1957 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym, z 1960 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące zabezpieczenia maszyn, z 1963 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące świadczeń w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych, z 1964 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące najniższego wieku dopuszczania do pracy pod ziemią w kopalniach, z 1965 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące badania lekarskiego zdatności młodocianych do pracy pod ziemią w kopalniach, z 1965 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące ochrony pracowników przed zagrożeniami zawodowymi w miejscach pracy, spowodowanymi zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracją, z 1977 r. Konwencję i Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia pracowników i środowiska pracy, z 1981 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące pracowniczych służb zdrowia, z 1985 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa w stosowaniu azbestu, z 1986 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia w budownictwie, z 1988 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy, z 1990 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące zapobiegania poważnym wypadkom przemysłowym, z 1993 r.
zważywszy, że pracownicy mają potrzebę i prawo do informacji, szkolenia i prawdziwych konsultacji oraz uczestniczenia w przygotowaniu oraz realizacji środków bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, dotyczących zagrożeń i ryzyka, których doświadczają w przemyśle górniczym,
uznając, że pożądane jest zapobieganie wszystkim wypadkom śmiertelnym, zranieniom i chorobom, na które narażeni są pracownicy lub osoby postronne oraz szkodom w środowisku wywołanym działalnością górniczą,
biorąc pod uwagę potrzebę współpracy między Międzynarodową Organizacją Pracy, Światową Organizacją Zdrowia, Międzynarodową Agencją Energii Atomowej i innymi właściwymi instytucjami, oraz uwzględniając odpowiednie dokumenty, zasady postępowania i wytyczne wydane przez te organizacje,
postanowiwszy przyjąć niektóre wnioski dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, która to sprawa stanowi czwarty punkt porządku dziennego sesji,
postanowiwszy, że wnioski te zostaną ujęte w formę konwencji międzynarodowej,
przyjmuje dnia dwudziestego drugiego czerwca tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego piątego roku niniejszą Konwencję, która otrzyma nazwę: Konwencja dotycząca bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, z 1995 r.
Część I
DEFINICJE
Artykuł 1
1. Dla celów niniejszej Konwencji określenie „kopalnia” obejmuje:
a) tereny na powierzchni lub pod ziemią, gdzie mają miejsce w szczególności następujące działania:
(i) poszukiwanie kopalin z wyjątkiem ropy i gazu, powodujące mechaniczne naruszenie górotworu,
(ii) wydobywanie kopalin z wyjątkiem ropy i gazu,
(iii) przeróbka, w tym zwłaszcza: kruszenie, rozdrabnianie, wzbogacanie lub płukanie wydobytego materiału,
b) wszelkie maszyny, wyposażenie, urządzenia, instalacje, budynki i konstrukcje inżynieryjne stosowane w związku z działalnością, o której mowa w punkcie a).
2. Dla celów niniejszej Konwencji określenie „pracodawca” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która zatrudnia jednego lub więcej pracowników w kopalni i, w zależności od sytuacji, operatora, głównego wykonawcę, wykonawcę lub podwykonawcę.
Część II
ZAKRES I ŚRODKI STOSOWANIA
Artykuł 2
1. Niniejsza Konwencja stosuje się do wszystkich kopalń.
2. Po konsultacji z najbardziej reprezentatywnymi zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników, właściwa władza Członka, który ratyfikował tę Konwencję:
a) może wyłączyć pewne kategorie kopalń z zakresu stosowania Konwencji, lub pewnych jej postanowień, jeżeli łączne środki ochrony wprowadzone w kopalniach, zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką nie są gorsze od tych, które wynikałyby z pełnego stosowania postanowień Konwencji:
b) w przypadku wyłączenia określonych kategorii kopalń, zgodnie z punktem a), sporządzi plany mające na celu stopniowe objecie wszystkich kopalń.
3. Członek, który ratyfikuje Konwencję i korzysta z możliwości określonej w ustępie 2 a), wskaże w swoim sprawozdaniu ze stosowania mniejszej Konwencji, składanym zgodnie z artykułem 22 Konstytucji MOP wszystkie szczególne kategorie kopalń wyłączonych w tym trybie oraz przyczyny tego wyłączenia.
Artykuł 3
W świetle warunków i praktyki krajowej oraz po konsultacjach z najbardziej reprezentatywnymi zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników, każdy Członek będzie przygotowywał, wprowadzał w życie i dokonywał okresowego przeglądu spójnej polityki bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach, w szczególności w odniesieniu do środków, które zapewniają stosowanie mniejszej Konwencji.
Artykuł 4
1. Środki mające na celu zapewnienie stosowania Konwencji będą określone w ustawodawstwie krajowym.
2. Tam, gdzie jest to możliwe, ustawodawstwo to będzie uzupełnione o:
a) normy techniczne, wytyczne, zbiory zaleceń praktycznych, lub
b) inne środki zgodne z praktyką krajową, określone przez właściwą władzę.
Artykuł 5
1. Ustawodawstwo krajowe, zgodnie z ustępem 1 artykułu 4 wyznaczy właściwą władzę odpowiedzialną za nadzór i regulowanie różnych aspektów bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach.
2. Ustawodawstwo to będzie przewidywać:
a) nadzór nad bezpieczeństwem i zdrowiem w kopalniach,
b) inspekcję kopalni przez inspektorów wyznaczonych w tym celu przez właściwą władzę,
c) procedury raportowania i dochodzeń w razie wypadków śmiertelnych lub ciężkich jak również katastrof górniczych i niebezpiecznych zdarzeń, tak jak zostało to określone w ustawodawstwie krajowym,
d) przygotowanie i publikowanie statystyk dotyczących wypadków, chorób zawodowych i niebezpiecznych zdarzeń, w sposób określony przez ustawodawstwo,
e) uprawnienie właściwej władzy do zatrzymania lub ograniczenia działalności górniczej ze względu na bezpieczeństwo i zdrowie, do momentu gdy warunki istniejące w chwili zatrzymania lub ograniczenia działalności nie ulegną poprawie,
f) wprowadzenie w życie skutecznych procedur zapewniających wdrożenie praw pracowników i ich przedstawicieli do bycia konsultowanymi i uczestniczenia w środkach odnoszących się do bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy.
3. Ustawodawstwo krajowe zapewni, że wytwarzanie, przechowywanie, transportowanie i używanie materiałów wybuchowych i środków inicjujących w kopalni będzie prowadzone przez kompetentne i uprawnione osoby lub pod ich bezpośrednim nadzorem.
4. Ustawodawstwo krajowe określi:
a) wymagania odnoszące się do ratownictwa górniczego, pierwszej pomocy i odpowiednich urządzeń medycznych,
b) obowiązek dostarczania i konserwacji odpowiednich pochłaniaczy ochronnych dla pracowników w podziemnych kopalniach węgla oraz, o ile jest to niezbędne, w innych kopalniach podziemnych,
c) środki zabezpieczające przed dostępem do nieczynnych wyrobisk górniczych, tak by wyeliminować lub zminimalizować ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia,
d) wymagania dotyczące bezpiecznego przechowywania, transportu i likwidowania niebezpiecznych substancji używanych w procesach górniczych oraz odpadów wytwarzanych w kopalniach,
e) gdzie jest to właściwe, wymóg zapewnienia wystarczającej liczby urządzeń sanitarnych do mycia, przebierania się i jedzenia oraz utrzymania ich w zadawalających warunkach higienicznych.
5. Ustawodawstwo krajowe zapewni, że pracodawca odpowiedzialny za kopalnię przygotuje odpowiednie plany wyrobisk przed rozpoczęciem prac, a w przypadku jakichkolwiek znaczących zmian, będzie dokonywał okresowych aktualizacji tych planów oraz zapewni do nich odpowiedni dostęp w kopalni.
Część III
ŚRODKI PROFILAKTYCZNE I ZABEZPIECZAJĄCE W KOPALNI
A. Odpowiedzialność pracodawców
Artykuł 6
Podejmując środki profilaktyczne i zabezpieczające, zgodnie z postanowieniami tej części Konwencji, pracodawca zobowiązany jest oszacować ryzyko i postępować z nim według następującej hierarchii ważności:
a) wyeliminować ryzyko;
b) kontrolować ryzyko u źródła;
c) minimalizować ryzyko środkami, które obejmują projektowanie bezpiecznych metod pracy;
d) w przypadku utrzymania się ryzyka, zapewnić sprzęt ochrony osobistej, uwzględniając to co jest rozsądne, praktyczne, wykonalne, zgodne z dobrą praktyką oraz właściwym wypełnianiem obowiązków.
Artykuł 7
Pracodawcy podejmą wszelkie niezbędne środki celem eliminowania lub zminimalizowania ryzyka w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w podległych im kopalniach, a w szczególności:
a) zapewnią, że kopalnia jest zaprojektowana, zbudowana i wyposażona w sprzęt elektryczny, mechaniczny i inny, w tym w system łączności, w celu zapewnienia warunków dla jej bezpiecznego prowadzenia oraz zdrowego środowiska pracy;
b) zapewnią, że kopalnia jest uruchomiona, prowadzona, obsługiwana i likwidowana tak, że pracownicy mogą wykonywać zleconą im pracę w sposób nie narażający bezpieczeństwa i zdrowia swojego lub innych;
c) podejmą kroki dla zapewnienia stateczności górotworu w rejonach, do których pracownicy mają dostęp w związku z wykonywaną pracą;
d) zawsze, gdy jest to możliwe, zapewnią dwa wyjścia z każdego miejsca pracy pod ziemią, z których każde połączone jest odrębnym wylotem na powierzchnię;
e) zapewnią kontrolę, ocenę i regularną inspekcję środowiska pracy celem wykrycia różnych zagrożeń, na które mogą być narażeni pracownicy i oszacowania poziomu tych zagrożeń;
f) zapewnią odpowiednią wentylację wszystkich podziemnych wyrobisk, do których zezwolony jest dostęp;
g) w odniesieniu do stref, w których występują szczególne zagrożenia, opracują i będą realizować plan działania i procedury zapewniające bezpieczny system pracy i ochronę pracowników;
h) podejmą działania i środki zapobiegawcze stosownie do charakteru prac górniczych, w celu zapobiegania, wykrycia i zwalczenia powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów i wybuchów;
i) zapewnią, iż w przypadku poważnego zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, prace zostaną wstrzymane a pracownicy ewakuowani w bezpieczne miejsce.
Artykuł 8
Pracodawca przygotuje plan działania w wypadku zagrożeń specyficznych dla każdej kopalni w zakresie możliwych do przewidzenia katastrof z przyczyn technicznych i naturalnych.
Artykuł 9
Tam, gdzie pracownicy są narażeni na zagrożenia fizyczne, chemiczne lub biologiczne, pracodawca będzie:
a) informował pracowników w zrozumiały sposób o zagrożeniach związanych z ich pracą, o ryzyku dla zdrowia oraz związanych z tym środkach profilaktycznych i zabezpieczających;
b) podejmował odpowiednie środki w celu wyeliminowania lub zminimalizowania ryzyka wynikającego z narażenia na te niebezpieczeństwa;
c) dostarczał i utrzymywał – bez obciążenia pracowników kosztami, tam gdzie innymi środkami nie można zapewnić odpowiedniego zabezpieczenia przed ryzykiem wypadku lub utraty zdrowia, w tym narażenie na warunki szkodliwe – stosowny sprzęt ochronny, odzież i inne wyposażenie określone przez ustawodawstwo krajowe; i
d) zapewniał pracownikom poszkodowanym w wyniku zranienia lub choroby w miejscu pracy pierwszą pomoc, właściwy transport z miejsca pracy i dostęp do odpowiedniego wyposażenia medycznego.
Artykuł 10
Pracodawca będzie zapewniał:
a) pracownikom bezpłatnie odpowiednie szkolenie i przeszkolenie oraz zrozumiałe instrukcje w zakresie spraw dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia, jak również zleconych im zadań;
b) zgodnie z ustawodawstwem krajowym, na każdej zmianie odpowiedni nadzór i kontrolę w celu bezpiecznego prowadzenia ruchu kopalni;
c) utrzymanie systemu dokładnej rejestracji nazwisk wszystkich osób znajdujących się pod ziemią w dowolnej chwili, jak i miejsca ich prawdopodobnego przebywania;
d) że wszystkie wypadki i niebezpieczne zdarzenia, jakie są określone w ustawodawstwie krajowym są badane, jak również są podjęte odpowiednie środki dla przeciwdziałania im;
e) sporządzanie, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, dla właściwej władzy, raportu w sprawie wypadków i niebezpiecznych zdarzeń.
Artykuł 11
Na podstawie ogólnych zasad dotyczących medycyny pracy i zgodnie z ustawodawstwem krajowym, pracodawca będzie zapewniał regularny nadzór medyczny pracownikom narażonym na zagrożenie zdrowotne specyficzne dla górnictwa.
Artykuł 12
W przypadku, gdy dwóch lub więcej pracodawców podejmuje działalność w tej samej kopalni, pracodawca odpowiedzialny za kopalnię zobowiązany jest do koordynacji realizacji wszystkich środków dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz odpowiada w pierwszej kolejności za bezpieczeństwo działania. Nie zwalnia to poszczególnych pracodawców z odpowiedzialności za realizację wszystkich środków dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia własnych pracowników.
B. Prawa i obowiązki pracowników i ich przedstawicieli
Artykuł 13
1. Zgodnie z ustawodawstwem krajowym, o którym mowa w artykule 4 pracownicy będą mieli następujące prawa do:
a) zgłaszania pracodawcy i właściwej władzy wypadków, niebezpiecznych zdarzeń i zagrożeń;
b) występowania o przeprowadzenie inspekcji i dochodzeń oraz ich realizację przez pracodawcę i właściwą władzę, o ile pojawi się przypadek wywołujący zaniepokojenie z punktu widzenia bezpieczeństwa i zdrowia;
c) posiadania oraz uzyskiwania informacji o zagrożeniach w miejscu pracy, które mogą wpływać na ich bezpieczeństwo i zdrowie;
d) uzyskiwania informacji związanych z ich bezpieczeństwem i zdrowiem, będących w posiadaniu pracodawcy lub właściwej władzy;
e) wycofywania się z jakiegokolwiek miejsca w kopalni w przypadku, gdy istnieją okoliczności, które wskazują przy racjonalnej ocenie na zaistnienie poważnego zagrożenia dla ich bezpieczeństwa lub zdrowia;
f) wspólnego wyboru przedstawicieli do spraw bezpieczeństwa i zdrowia.
2. Przedstawiciele do spraw bezpieczeństwa i zdrowia, o których mowa w ustępie 1 f) będą mieli, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, następujące prawa do:
a) reprezentowania pracowników we wszystkich aspektach bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, włącznie z egzekwowaniem, o ile ma to zastosowanie, praw określonych w ustępie 1);
b) i) uczestniczenia w inspekcjach i dochodzeniach przeprowadzanych przez pracodawcę i właściwe władze w miejscu pracy, oraz
ii) kontrolowania i badania problematyki bezpieczeństwa i zdrowia;
c) odwoływania się do doradców i niezależnych ekspertów;
d) konsultowania z pracodawcą we właściwym czasie problematyki bezpieczeństwa i zdrowia, w tym polityki i procedur postępowania;
e) konsultowania się z właściwą władzą;
f) otrzymywania informacji o wypadkach i niebezpiecznych zdarzeniach, dotyczących dziedzin dla których zostali wybrani.
3. Procedury dotyczące korzystania z praw, o których mowa w ustępach 1 i 2, będą określone:
a) w ustawodawstwie krajowym;
b) w drodze konsultacji między pracodawcami i pracownikami oraz ich przedstawicielami.
4. Ustawodawstwo krajowe zapewni, że prawa, o których mowa w ustępach 1 i 2 powyżej będą stosowane bez dyskryminacji lub odwetu.
Artykuł 14
Ustawodawstwo krajowe określi, że pracownicy mają obowiązek, zgodnie ze swoim przeszkoleniem:
a) przestrzegania ustanowionych środków bezpieczeństwa i zdrowia;
b) dbania w rozsądny sposób o bezpieczeństwo i zdrowie swoje oraz innych osób, które mogą być narażone wskutek ich działań lub zaniedbań w pracy, wliczając w to prawidłowe użytkowanie i dbałość o odzież ochronną, sprzęt i wyposażenie pozostawione w tym celu do ich dyspozycji;
c) natychmiastowego zgłaszania bezpośredniemu przełożonemu o każdej sytuacji, która ich zdaniem mogłaby stanowić zagrożenie dla ich bezpieczeństwa lub zdrowia, lub też innych osób, a której nie potrafią sami prawidłowo zaradzić;
d) współdziałać z pracodawcą w celu zapewnienia zgodności praw i obowiązków nałożonych na pracodawcę, zgodnie z postanowieniami Konwencji.
C. Współpraca
Artykuł 15
Należy podjąć środki, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, zachęcające do współpracy między pracodawcami i pracownikami i ich przedstawicielami w celu promowania bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach.
Część IV
REALIZACJA
Artykuł 16
Każdy Członek będzie:
a) podejmował wszelkie niezbędne kroki, w tym sankcje i środki naprawcze, aby zapewnić efektywne wprowadzanie w życie postanowień Konwencji;
b) zapewniał odpowiednie służby inspekcyjne celem nadzorowania i stosowania środków podjętych zgodnie z Konwencją i wyposażał te służby w środki niezbędne do wykonywania ich zadań.
Część V
POSTANOWIENIA KOŃCOWE
Artykuł 17–24
Standardowe postanowienia końcowe1.
1 Patrz Załącznik I.
