Wyższe średnie wynagrodzenie, świadczenie na start dla stażystów, stała minimalna wysokość dodatku za wychowawstwo, krótsza ścieżka awansu zawodowego i powrót do wcześniejszych zasad oceny pracy – to główne zmiany, jakie pracownikom pedagogicznym przynosi nowelizacja Karty Nauczyciela uchwalona przez sejm 13 czerwca br. Najnowsza ustawa zmieniająca KN wejdzie w życie już 01.09.2019 r.
Przyspieszona i większa podwyżka
Nowelizacja przyspiesza i podnosi podwyżkę nauczycielskich wynagrodzeń, pierwotnie planowaną na styczeń 2020 r. Zgodnie z ustawą w okresie od 01.09.2019 r. do 31.12.2019 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli zwiększa się o 9,6%, co daje następujące kwoty:
• nauczyciel stażysta – 3.335 zł,
• nauczyciel kontraktowy – 3.702 zł,
• nauczyciel mianowany – 4.803 zł,
• nauczyciel dyplomowany – 6.137 zł.
Podwyższenie wynagrodzeń nastąpi nie później niż do 30.09.2019 r., z wyrównaniem od 01.09.2019 r.
Dodatkowe pieniądze dla stażystów
Nowością jest dodatkowe, jednorazowe świadczenie dla młodych nauczycieli w wysokości 1.000 zł, które przysługiwać będzie stażystom – czyli nauczycielom odbywającym staż na stopień nauczyciela kontraktowego. Ma im ono ułatwić wejście do zawodu, tym bardziej że dla wielu osób praca w szkole jest pierwszą pracą w życiu. Projektodawcy liczą też, że wzrośnie dzięki temu atrakcyjność nauczycielskiej profesji.
Świadczenie ma charakter socjalny, będzie więc przyznawane stażystom w jednakowej wysokości – bez względu na wymiar zatrudnienia. Jedynym warunkiem będzie odbywanie stażu, co przesądza, że nauczyciel musi być zatrudniony co najmniej w wymiarze 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć w jednej lub kilku szkołach łącznie. Szkoła wypłaci świadczenie najpóźniej do 30 września roku, w którym nauczyciel rozpoczął staż. Jeżeli stażysta pozostaje jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy, świadczenie otrzyma w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce pracy.
Świadczenie nie będzie uwzględniane przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli – nie może więc powodować obniżenia innych składników wynagrodzenia nauczycieli.
Wychowawcy z minimalnym dodatkiem
Nauczycielom sprawującym funkcję wychowawcy klasy przysługuje dodatek, którego wysokość określają organy prowadzące szkoły w drodze regulaminu wynagradzania. Nowelizacja KN wprowadza tu ważną zmianę – określa minimalną stawkę tego dodatku w wysokości 300 zł, jednakową dla wszystkich nauczycieli. Organy prowadzące, czyli samorządy, będą mogły ją podwyższyć, uchwalając regulamin wynagradzania, ale nie będą mogły ustalić niższej.
Znikną tym samym znaczne różnice w wysokości dodatku za wychowawstwo, które występują dziś między poszczególnymi j.s.t. Zdaniem projektodawców minimalna stawka dodatku podniesie też rangę zadań spoczywających na wychowawcach i stanowić będzie swoisty dowód na docenienie ich pracy.
Krótsza ścieżka awansu i ocena pracy jak dawniej
Zmiany w tym obszarze są wynikiem negocjacji z nauczycielskimi związkami zawodowymi. Po tych rozmowach MEN wycofało się z wprowadzonej w zeszłym roku małej rewolucji w systemie oceny pracy i awansu zawodowego nauczycieli.
- Najnowsza nowelizacja, zasadniczo, przywraca stan sprzed 01.09.2018 r., tj.:
znosi obligatoryjność, a wraz z nią obowiązkowe terminy, dokonywania oceny pracy nauczycieli, - utrzymuje obowiązek zasięgania opinii rady rodziców podczas dokonywania oceny pracy nauczycieli,
- uchyla upoważnienie do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczycieli (kryteria te będą ogólnie określone w Karcie Nauczyciela),
- rozdziela (znów) ocenę pracy nauczyciela od oceny dorobku zawodowego za okres stażu (tym samym przywraca odrębność oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu),
- uchyla przepisy dotyczące dodatku za wyróżniającą pracę dla nauczycieli dyplomowanych (konsekwencja odejścia od obligatoryjności dokonywania oceny pracy i zmiany kryteriów tej oceny),
- przywraca krótszy staż w przypadku ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego – czyli 9 miesięcy,
- skraca okresy pracy w szkole niezbędne do rozpoczęcia stażu na kolejny stopień awansu zawodowego – do 2 lat pracy przed rozpoczęciem stażu na stopień nauczyciela mianowanego oraz do 1 roku przed rozpoczęciem stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego,
- przywraca rozmowę przeprowadzaną przez komisję kwalifikacyjną dla stażystów ubiegających się o stopień nauczyciela kontraktowego.
Limitowanie umów na czas określony
Nowelizacja KN wprowadza przepisy, które ograniczają możliwość nadużywania umów o pracę na czas określony zawieranych w związku z zaistnieniem potrzeby wynikającej z organizacji nauczania. Łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku pracy nie będzie mógł przekraczać 36 miesięcy.
Obecnie czas trwania umowy lub umów zawieranych na podstawie art. 10 ust. 7 KN nie jest w żaden sposób limitowany. Nauczyciele od dawna podnoszą, że przepis ten jest nadużywany, choć jego stosowanie uzależnione jest od zaistnienia faktycznej potrzeby wynikającej z organizacji nauczania. Zdarza się trwające latami zatrudnianie nauczycieli na czas określony, mimo że taka potrzeba w rzeczywistości nie występowała albo przestała występować w trakcie zatrudnienia. Sprzyja temu okoliczność, że dyrektor szkoły nie ma obowiązku wskazać nauczycielowi powodów, dla których zawiera z nim umowę terminową.
Tymczasem pracownicy spoza oświaty – tak samo osoby niebędące nauczycielami, ale pracujące w oświacie – korzystają z wprowadzonych niedawno do Kodeksu pracy przepisów ograniczających długość zatrudnienia na czas określony (do 33 miesięcy i do 3 umów). Ponieważ te przepisy K.p. nie mogą mieć zastosowania do nauczycieli (co wielokrotnie podkreślał SN), nowelizacja wprowadza do KN podobne regulacje – na mocy których łączny okres zatrudnienia na podstawie umów terminowych między tymi samymi stronami stosunku pracy nie będzie mógł przekraczać 36 miesięcy. To pełne trzy lata szkolne, co z punktu widzenia organizacji pracy szkoły ma istotne znaczenie.
Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony przekroczy 36 miesięcy, z dniem następującym po upływie tego okresu stosunek pracy przekształci się: w przypadku nauczyciela kontraktowego – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, a w przypadku nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – w stosunek pracy na podstawie mianowania, a w przypadku niespełniania warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1 i 6 KN – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Tu ważna uwaga: do okresu 36 miesięcy wliczane będą okresy zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych począwszy od 01.09.2019 r.
Inaczej niż K.p., nowelizacja KN nie określa limitu umów o pracę na czas określony, ponieważ umowy te często zawierane są na okresy bardzo krótkie (odpowiednie do zaistniałej potrzeby). Ponadto karciany limit nie będzie dotyczył umów o pracę na czas określony zawartych w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Limit ten nie będzie miał również zastosowania do umów o pracę na czas określony zawartych: z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska (zgodnie z art. 10 ust. 9 KN) oraz oczywiście w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu zgodnie z art. 177 § 3 Kodeksu pracy.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040.
2. Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2018 r. poz. 967 z późn. zm.
oprac. \m/ \mos/
