Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374, z późn. zm.), czyli tzw. ustawa antykryzysowa, zakłada określony sposób postępowania w odniesieniu do orzeczeń o niezdolności do pracy i innych orzeczeń, których ważność upływa w czasie epidemii.
Jak wynika z brzmienia art. 15zc ust. 1 ustawy antykryzysowej, z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o:
- częściowej niezdolności do pracy,
- całkowitej niezdolności do pracy,
- całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- niezdolności do samodzielnej egzystencji
– wydane na czas określony na podstawie odpowiednich przepisów, którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu jego ważności, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.
Na analogicznych zasadach zachowuje ważność orzeczenie o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, wydane na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – orzeczenie to zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu ważności tego orzeczenia, jednak nie dłużej niż przez okres, o którym mowa w art. 18 ust. 2 powołanej ustawy, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres, przed upływem terminu ważności tego orzeczenia (art. 15zc ust. 2 ustawy antykryzysowej). Prawo do świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega wydłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony zgodnie z art. 15zc ust. 1 ustawy antykryzysowej termin ważności tego orzeczenia, bez konieczności wydania w tej sprawie decyzji (art. 15zc ust. 3 ustawy antykryzysowej). Na zasadach określonych powyżej w art. 15zc ust. 3 cyt. ustawy wydłużeniu ulega również termin ważności książki inwalidy wojennego (wojskowego), legitymacji osoby represjonowanej, legitymacji emeryta-rencisty oraz emeryta-rencisty wojskowego, wydanej przed dniem wejścia w życie noweli do ustawy antykryzysowej (31 marca 2020 r.), jeżeli w dokumencie tym określono termin jego ważności.
Wyżej omówione zasady (art. 15zc ust. 1-3 ustawy antykryzysowej) mają odpowiednie zastosowanie do orzeczeń, których termin ważności upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej (31 marca 2020 r.), jeśli wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres został złożony przed upływem terminu ważności tego orzeczenia i nowe orzeczenie nie zostało wydane przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej (art. 15zc ust. 5 cyt ustawy).
Ponadto, zasady określone w art. 15zc ust. 1, 3 i 5 ustawy antykryzysowej mają zastosowanie do orzeczeń wojskowych komisji lekarskich wydanych na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.
Jeżeli w wyniku późniejszego wydania orzeczenia, o którym mowa w art. 15zc ust. 1 ustawy antykryzysowej, okaże się, że w okresie, w którym nastąpiło wydłużenie prawa do świadczenia zgodnie z art. 15zc ust. 3 cyt. ustawy, przysługiwało prawo do tego świadczenia w wyższej wysokości, świadczenie jest należne w odpowiednio podwyższonej wysokości od miesiąca, w którym powstało prawo do jego podwyższenia (art. 15zc ust. 7 ustawy antykryzysowej).
Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, określać dłuższe okresy ważności orzeczeń, niż wskazane w art. 15zc ust. 1 i 2 ustawy antykryzysowej, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane. W takim przypadku odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy art. 15zc ust. 3–7 cyt. ustawy.
Maciej Ofierski
