„W przydziale na przyszły rok mam wychowawstwo. Dyrektor chce, aby wszyscy wychowawcy pierwszych klas wzięli udział w wyjazdowym obozie integracyjnym z uczniami bez dodatkowego wynagrodzenia (dzień i noc praca, 2 noclegi). Pod opieką mam mieć klasę kompletnie nieznanych mi uczniów i do opieki jeszcze jednego nauczyciela. Czy mam prawo w/g przepisów odmówić i jeśli tak to na jaki przepis się powołać?
Przecież 3-dniowy obóz to są dwie doby oraz jeszcze jeden dzień do wieczora, czyli znacznie powyżej 40 h tygodniowo. Co w takiej sytuacji?”
W mojej ocenie kwestia odmowy wzięcia udziału w takim wyjazdowym spotkaniu integracyjnym co do zasady …
(…) nie znajduje podstaw prawnych w obowiązujących przepisach oświatowych.
Natomiast wyjątkiem będzie tutaj sytuacja, w której organizacja takiego wyjazdu będzie niezgodna z przepisami prawa albo osoba, która ma pełnić funkcję opiekuna skorzysta z zakazu delegowania poza stałe miejsce pracy bez jej zgody w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 4.
Przypomnijmy, że czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień (art. 42 ustawy – Karta Nauczyciela). W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:
- zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz,
- inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów,
- zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Do zajęć, które nauczyciel realizuje poza obowiązkowym „pensum”, zalicza się np. koła zainteresowań, przygotowanie uczniów do olimpiad przedmiotowych, udział w zawodach sportowych czy właśnie wycieczkach klasowych.
Takie dodatkowe zadania należy zatem uznać jako zajęcia wykonywane w ramach innych czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły. Szczegółowa organizacja tych zajęć powinna być określona w statucie szkoły.
Co więcej, pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (art. 100 § 1 Kodeksu pracy).
Ustawa Karta Nauczyciela nie reguluje kwestii związanych z pracą wychowawców (nauczycieli) ponad czas pracy lub w dni wolne od pracy podczas wycieczek szkolnych, tutaj w przypadku wyjazdowego spotkania integracyjnego, połączonego z wykonywaniem określonych obowiązków, jako opiekuna. Ponadto nauczyciel nie ma obowiązku pracy ponad 40 godzin tygodniowo, w tym zapewniania opieki uczniom w porze nocnej a zazwyczaj w trakcie wycieczek najczęściej przekraczane są normy czasu pracy nauczycieli (dotyczy to wyjazdów kilkudniowych).
Dodatkowa umowa na dodatkowe obowiązki
W związku z tym dyrektor nie ma obowiązku rozszerzania nauczycielom (wychowawcom) okresu wykonywania zajęć ponad ustalone dla nich ramy czasu pracy. Odpowiadając na pytanie Czytelnika, w mojej ocenie należy przyjąć, że zlecanie nauczycielom zadań polegających na wykonywaniu funkcji opiekuna w trakcie kilkudniowego wyjazdu, najczęściej realizowanego w dniach wolnych od pracy dla nauczyciela może doprowadzić do przekroczenia ustalonej dla nauczycieli tygodniowej normy czasu pracy.
Dlatego, aby dyrektor nie naruszał w tym zakresie przepisów prawa konieczne staje się zawarcie z takim nauczycielem dodatkowej umowy na dodatkowe obowiązki.
Dodatkowe obowiązki nauczycieli związane z opieką nad uczniami powinny zostać uregulowane z nauczycielami w formach umów cywilnoprawnych. W ramach takich umów regulowane są kwestie wykraczające poza zadania związane z realizacją programu nauczania lub zadania statutowe np. na wycieczce kilkudniowej zadania wykraczające poza 40-godzinny zakres zadań wykonywanych w ramach stosunku pracy zawartego w placówce.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2018 r. poz. 967 z późn. zm.
- Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn. zm.
