Prostsza realizacja przetargów w warunkach epidemii COVID-19 oraz poprawa sytuacji wykonawców zamówień publicznych – to rozwiązania przewidziane w ustawie z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz. 1086), czyli Tarczy antykryzysowej 4.0.
Ustawa zawiera takie zmiany w obszarze zamówień publicznych, które pozwolą na obniżenie kosztów udziału wykonawców w procedurach przetargowych, a także wpłyną na poprawę ich płynności finansowej na etapie realizacji umowy o udzielenie zamówienia publicznego.
Obligatoryjna zmiana umowy
Jedną z ważniejszych zmian jest wprowadzenie obowiązku dokonania zmiany umowy o zamówienie publiczne. Jeśli COVID-19 wpłynął na prawidłowe wykonanie umowy, strony będą zobowiązane do dokonania odpowiednich zmian w umowach w sprawie zamówienia publicznego.
Wynagrodzenie w transzach i zaliczka
Zamawiający będzie mógł zapłacić wynagrodzenie wykonawcy w częściach lub udzielić zaliczki na poczet wykonania zamówienia – w przypadku umów w sprawie zamówienia publicznego zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy.
Jeśli się na to zdecyduje, jego obowiązkiem będzie określenie w umowie procentu wynagrodzenia wypłacanego za wykonanie poszczególnych jej części, z zastrzeżeniem, że procentowa wartość ostatniej części wynagrodzenia nie może wynosić więcej niż 50% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy.
Z kolei zaliczka nie może być mniejsza niż 5% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy.
Przykład:
Wykonawca podpisał umowę o udzielenie zamówienia publicznego, której przedmiotem jest budowa szkoły. Wysokość wynagrodzenia to 6 mln zł. Termin wykonania zamówienia ustalono na 20 miesięcy od dnia podpisania umowy. Stosując nowe przepisy, zamawiający wypłaci wykonawcy zaliczki, np. w łącznej wysokości 2 mln zł. Dzięki temu sytuacja finansowa wykonawcy będzie stabilna i zyska on dostęp do pieniędzy niezbędnych do realizacji zamówienia. Nie musi zabiegać o zewnętrzne finansowanie, które generuje dodatkowe koszty (np. odsetki, opłaty), które przekładają się bezpośrednio na koszt wykonania zamówienia.
Ograniczenie możliwości potrącania kar umownych
Bardzo dobą wiadomością dla wykonawców jest wprowadzenie zakazu potrącania kar umownych zastrzeżonych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także zakazu zaspokojenia tych kar z zabezpieczenia należytego wykonania umowy – w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni. Aby ten przepis zadziałał, konieczne jest, aby zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Co istotne, zamawiający będzie mógł dochodzić kary umownej dopiero po upływie okresu wskazanego w ustawie albo poprzez wezwanie do zapłaty.
Przykład:
Wykonawca w okresie stanu epidemii ogłoszonej związku z COVID-19 nie wykonał w terminie zamówienia publicznego. Zamawiającemu zależało na terminowej realizacji zamówienia, dlatego przewidział w umowie wysoką karę umowną za niedotrzymanie terminu – 200 tys. zł przy wysokości wynagrodzenia 1,2 mln zł. Niewykonanie umowy nie było spowodowane okolicznościami związanymi z COVID-19, zamawiający uprawniony jest zatem do naliczenia i dochodzenia od wykonawcy kar umownych. Zamawiający mógłby wyegzekwować należną karę umowną poprzez jej potrącenie z wynagrodzenia wykonawcy. W takiej sytuacji, wykonawca otrzymałby mniejsze wynagrodzenie, co odbiłoby się na jego płynności finansowej. Zakaz potrąceń przewidziany w ustawie oznacza, że wykonawca otrzyma pełne wynagrodzenie za wykonanie zamówienia, natomiast zamawiający będzie mógł dochodzić kary umownej dopiero po upływie okresu wskazanego w ustawie albo poprzez wezwanie do zapłaty.
Zmiany w wadium
Nowe przepisy znoszą obowiązek żądania wadium w postępowaniach, w których wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, czyli przekracza tak zwane progi unijne.
Likwidacja obowiązku wniesienia wadium pozbawi wykonawców trudności związanych ze spełnieniem warunku formalnego umożliwiającego wzięcie udziału w przetargu. Można się zatem spodziewać, że więcej wykonawców będzie składało oferty przetargowe.
Przykład:
Zamawiający wszczyna postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na usługi o wartości 1 miliona złotych. Dotychczasowe przepisy zobowiązywały zamawiającego do żądania od wykonawców wniesienia wadium. Na podstawie wprowadzanej zmiany, zamawiający może zrezygnować z żądania od wykonawców wadium również w przypadku zamówień o wartościach równych lub przekraczających progi unijne. To uprości postępowanie i zwolni wykonawców z dodatkowych obowiązków oraz obniży koszty udziału wykonawców w przetargach.
Niższe zabezpieczenie wykonania umowy
Zabezpieczenie należytego wykonania umowy realizowanej w trybie zamówień publicznych ustalane będzie w wysokości nieprzekraczającej 5% ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy.
Zabezpieczenie należytego wykonania umowy będzie można ustalić w wysokości większej (nie większej jednak niż 10% ceny całkowitej), jeżeli będzie to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem ryzyka związanego z realizacją zamówienia, ale w takim przypadku zamawiający będzie miał obowiązek opisać tę sytuację w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ).
Zamawiający będzie także mógł zwrócić wykonawcy część zabezpieczenia należytego wykonania umowy po wykonaniu części zamówienia (jeśli zostało to przewidziane w SIWZ).
B.O.
