Wyjątkiem jest sytuacja uregulowana w art. 178 u.p.o. – zgodnie z ust. 1 tej regulacji tylko MEN może, w drodze decyzji, wyrazić zgodę na założenie lub prowadzenie szkoły niepublicznej, która nie spełnia warunków określonych w art. 14 ust. 3 u.p.o., w szczególności jeżeli uzna ją za eksperymentalną. Zgoda ministra na funkcjonowanie takiej szkoły w systemie oświaty jest podstawą do wpisania jej do ewidencji szkół niepublicznych (art. 168 ust. 5b u.p.o.), przy czym zgłoszenie do ewidencji musi zawierać informację o uzyskanej zgodzie MEN.
Cechą charakterystyczną szkoły eksperymentalnej jest korzystanie z opieki jednostki naukowej, która nadzoruje i ocenia realizację eksperymentu. Taka szkoła z założenia bowiem stosuje nowatorskie rozwiązania w procesie kształcenia i wychowania, dotyczące programu, organizacji czy metodyki.
Wniosek o zgodę MEN
Zgodnie z art. 178 ust. 2 u.p.o. wniosek o wyrażenie zgody na założenie lub prowadzenie szkoły eksperymentalnej składa się do MEN za pośrednictwem kuratora oświaty, który dołącza swoją opinię.
Wniosek o uznanie szkoły za eksperymentalną musi wskazywać cel, założenia i sposób realizacji eksperymentu, a w przypadku eksperymentu dotyczącego zawodu nieokreślonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego – także czas trwania i uzasadnienie potrzeby prowadzenia kształcenia w danym zawodzie.
Taki wniosek musi być też dobrze udokumentowany. Ustawa wymaga, aby wnioskodawca dołączył do niego:
- opinię jednostki naukowej dotyczącą założeń eksperymentu, a w przypadku eksperymentu dotyczącego zawodu nieokreślonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego – opinię jednostki naukowej właściwej dla danego zawodu, wraz ze zgodą tej jednostki na sprawowanie opieki nad przebiegiem tego eksperymentu,
- zgodę rady pedagogicznej wyrażoną w uchwale,
- pozytywną opinię ministra właściwego dla zawodu, a w przypadku zawodu nieokreślonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego – ministra, który ze względu na zakres działu administracji rządowej, którym kieruje, jest właściwy dla zawodu, którego dotyczy wniosek.
Dodatkowo, jeżeli przedmiotem eksperymentu jest zawód nieokreślony w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, do wniosku trzeba dołączyć także:
- podstawę programową kształcenia w tym zawodzie, sporządzoną z uwzględnieniem charakterystyk poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji pierwszego i drugiego stopnia, oraz propozycję przypisania poziomu Polskiej Ramy Kwalifikacji do kwalifikacji wyodrębnionej w tym zawodzie,
- program nauczania tego zawodu,
- tygodniowy lub semestralny rozkład zajęć,
- opinię wojewódzkiej rady rynku pracy o zasadności kształcenia w danym zawodzie zgodnie z potrzebami rynku pracy,
- pozytywną opinię w zakresie merytorycznej zawartości programu nauczania przewidzianego dla tego zawodu, wydaną przez jednostkę naukową właściwą dla tego zawodu, a także pozytywną opinię organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego lub innej organizacji gospodarczej, stowarzyszenia lub samorządu zawodowego, właściwego dla tego zawodu ze względu na treść wniosku,
- harmonogram realizacji eksperymentu wraz z określeniem niezbędnych zasobów, w tym kadrowych, finansowych, rzeczowych oraz lokalowych,
- przykładowe zestawy zadań egzaminacyjnych – w przypadku eksperymentu dotyczącego zawodu nieokreślonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.
Warunki funkcjonowania szkoły
W przypadku wydania zgody na założenie lub prowadzenie szkoły eksperymentalnej MEN już w samej decyzji określa niezbędne warunki funkcjonowania szkoły, w tym w szczególności założenia i sposób realizacji eksperymentu, wskazane we wniosku, a także możliwość wydawania świadectw, zaświadczeń i innych druków zgodnie z przepisami rozp. MEN z dn. 27.08.2019 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1700, ze zm.).
W przypadku eksperymentu pedagogicznego dotyczącego zawodu nieokreślonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego decyzja obejmuje również przypisanie do kwalifikacji wyodrębnionych w tym zawodzie oraz do zawodu poziomu Polskiej Ramy Kwalifikacji. Zastosowanie znajdują tu przepisy art. 21 ust. 1–3 ustawy z dn. 22.12.2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (t. jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2153, z późn. zm.).
Wykreślenie wpisu do ewidencji
Do szkoły eksperymentalnej stosuje się art. 169 ust. 1 u.p.o., co oznacza, że wykreślenie jej wpisu z ewidencji szkół niepublicznych następuje w przypadkach:
- niepodjęcia działalności przez szkołę lub placówkę w terminie wskazanym w zgłoszeniu do ewidencji;
- prawomocnego orzeczenia sądu zakazującego osobie fizycznej, prowadzącej szkołę lub placówkę, prowadzenia działalności oświatowej;
- stwierdzenia, w trybie nadzoru pedagogicznego, że działalność szkoły lub placówki, lub jej organu prowadzącego jest niezgodna z przepisami u.p.o., u.s.o., wydanych na ich podstawie rozporządzeń lub statutem, w szczególności nie są spełnione warunki funkcjonowania szkoły określone w decyzji MEN wydanej zgodnie z art. 178 ust. 4 u.p.o. – jeżeli szkoła lub placówka lub osoba ją prowadząca w wyznaczonym terminie nie zastosowała się do polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny, o którym mowa w art. 180 ust. 2 u.p.o., czyli nie usunęła uchybień;
- dokonania wpisu z naruszeniem prawa;
- zaprzestania działalności przez szkołę lub placówkę przez okres dłuższy niż trzy miesiące.