„Czy spłata długów spadkowych przez gminę musi odbywać się w toku egzekucji?”
Na początek warto wskazać przepisy, na podstawie których gmina dziedziczy ustawowo.
Zgodnie z …
(…) art. 935 zd. 1 Kodeksu cywilnego, w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu.
W myśl art. 1023 K.c. – gmina nie może odrzucić spadku, który jej przypadł z mocy ustawy, nadto gmina nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z art. 1031 § 2 K.c., w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi. Kolejne przepisy Kodeksu dotyczą wykazu inwentarza i spłaty długów spadkowych.
Spis inwentarza będący dokumentem urzędowym sporządzany jest przez komornika. Czym innym jest prywatny wykaz inwentarza. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza, spłaca długi spadkowe zgodnie z nim.
Trudno jednak wyobrazić sobie sytuację, aby gmina jako spadkobierca przymusowy miała wiedzę na temat aktywów i pasywów masy spadkowej, a co za tym idzie, aby gmina mogła sporządzić wykaz inwentarza. Oznacza to, że gminy oczekują na sporządzony przez komornika spis inwentarza.
Z uwagi na długotrwały proces sporządzania spisu inwentarza, wierzyciele nie chcą czekać i kierują swoje roszczenia przeciwko gminom – spadkobiercom celem ich zaspokojenia w toku egzekucji.
Najwyższa Izba Kontroli zawnioskowała do Ministra Sprawiedliwości o przeprowadzenie analizy przepisów prawa spadkowego w kontekście szczególnej pozycji gminy jako spadkobiercy. Zdaniem NIK, sąd mógłby wydawać z urzędu postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza wraz z postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku przez gminę. Wskazane byłoby też wprowadzenie zawitego terminu na sporządzenie spisu inwentarza dla gminy, jako spadkobiercy oraz zagwarantowanie możliwości prowadzenia egzekucji z majątku gminy przez wierzycieli spadkowych dopiero po sporządzeniu i otrzymaniu przez gminę spisu inwentarza.
Zważywszy na aktualny stan prawny, wydaje się, że dla wierzycieli po prostu najkorzystniejszym rozwiązaniem jest uzyskiwanie spłaty długów spadkowych od gminy w toku egzekucji.
Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145.
