Samorządy i oświata: Likwidacja szkoły publicznej

24

„Rozważamy konkretnie wariant, w którym dzieci z publicznej szkoły będą dowożone do aktualnej siedziby szkoły niepublicznej. Nie możemy zatrudnić dotychczasowych nauczycieli w placówce niepublicznej, gdyż mamy zatrudnionych naszych nauczycieli na etatach, a dzieci, które przeszłyby ze szkoły publicznej do naszej byłyby włączone do naszych aktualnych klas. Czy zatem nie powinno być decyzji o likwidacji szkoły publicznej? Czy gmina może płacić za dowozy dzieci z terenu do szkoły? Czy gmina może pokrywać czesne za dzieci, które zostałyby przeniesione ze szkoły publicznej do naszej, niepublicznej?”

Czym innym jest instytucja przekazania szkoły samorządowej osobie fizycznej, a czym innym jest likwidacja szkoły.

Proces likwidacji szkoły przebiega w …

(…) dwóch etapach:

a) Etap pierwszy to podjęcie przez radę gminy zamiaru likwidacji szkoły oraz poinformowanie rodziców dzieci uczęszczających do takiej szkoły o zamiarze jej likwidacji, a także uzyskanie opinii kuratora oświaty, co do takiego przedsięwzięcia.

b) Etap drugi to podjęcie przez radę gminy uchwały o likwidacji szkoły.

Uchwała w sprawie likwidacji szkoły (uchwała intencyjna) powinna być podjęta najpóźniej do końca lutego danego roku, czyli na 6 miesięcy przed terminem likwidacji szkoły. Po podjęciu takiej uchwały organ prowadzący, obowiązany jest zawiadomić o zamiarze jej likwidacji rodziców uczniów oraz kuratora oświaty.

Czynność zawiadomienia o zamiarze likwidacji, jako czynność materialno-techniczna, pośrednio wywołuje skutki prawne, gdyż jej prawidłowe dokonanie jest warunkiem koniecznym przeprowadzenia całej procedury likwidacyjnej szkoły.

A zatem, pierwszą czynnością inicjującą postępowanie likwidacyjne jest podjęta przez radę uchwała o przystąpieniu do likwidacji szkoły. Taka uchwała powinna zapaść odpowiednio wcześnie. A to, dlatego, że co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji, należy zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów), właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu.

Następnie zgodnie z przepisami ustawy Karta Nauczyciela – art. 20 oraz art. 53 ust. 3a, dyrektor szkoły, która zostaje całkowicie likwidowana, rozwiązuje z nauczycielami stosunek pracy. Następuje to z końcem roku szkolnego, czyli 31 sierpnia, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Okres wypowiedzenia może zostać skrócony do jednego miesiąca, z tym że w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie także za jego pozostałą część – w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego. Jeżeli nauczyciel w tym czasie pozostaje bez pracy, to okres, za który odszkodowanie otrzymał, wlicza się do okresu jego zatrudnienia. Pozostałym – zatrudnionym na podstawie umowy o pracę – przysługują natomiast świadczenia określone w przepisach ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – art. 8 i art. 28 ust. 2. Mogą to być np. odprawy pieniężne w wysokości miesięcznego, dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę.

Zgodnie z treścią art. 39 ust. 1-3 ustawy Prawo oświatowe – „sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem ust. 2.

  1. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:

1) 3 km – w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych;

2) 4 km – w przypadku uczniów klas V-VIII szkół podstawowych.

  1. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka:

1) przekracza odległości wymienione w ust. 2, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej;

2) nie przekracza odległości wymienionych w ust. 2, gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu.”

Czytelnik zadał pytanie – „czy gmina może płacić za dowozy dzieci z terenu do szkoły?” Pytanie w swoje treści jest nieprecyzyjne. Przypomnę, że ustawa – Prawo oświatowe reguluje kwestie obowiązku gminy w zakresie organizacji dowozu dzieci do szkół obwodowych, a za ustalenie planu sieci szkół obwodowych odpowiedzialna jest rada gminy. Zgodnie z przepisami ustawy sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający realizację obowiązku szkolnego przez uczniów, czyli uwzględniać odległości wymienione w ustawie.

Jeżeli nie jest to możliwe, gmina organizuje dojazdy lub pokrywa koszty przejazdu do szkół obwodowych. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać – 3 km w przypadku uczniów klas I–IV szkół podstawowych oraz 4 km w przypadku uczniów klas V–VIII szkół podstawowych. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka, przekracza wymienione odległości, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewożenia dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej. W przypadku gdy wyżej wymienione odległości nie są przekroczone, gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu.

Na pytanie – „czy gmina może pokrywać czesne za dzieci, które zostałyby przeniesione ze szkoły publicznej do naszej, niepublicznej?” Tutaj należy udzielić odpowiedzi, że szkoła pomimo przekazania pozostaje nadal bezpłatna i ogólnodostępna.

Więc jakiekolwiek dofinansowanie, o które pyta Czytelnik może być wynikiem zawarcia jedynie porozumienia między gminą a osobą fizyczną, gdyż w tym zakresie przepisy prawa oświatowego milczą. Ważne jest, że gmina cały czas nadzoruje prawidłowość wykonywania przez nowy organ prowadzący, zarówno warunków zawartej umowy, jak i ogólnych przepisów prawa, a w przypadku naruszeń lub rezygnacji nowego organu z prowadzenia szkoły, szkoła zostaje zawsze zwrotnie przejęta przez gminę.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.
  2. Ustawa z dn. 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – Dz.U. z 2018 r. poz. 1969.
  3. Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2019 r. poz. 2215.