„Jesteśmy firmą oferującą swoje usługi dla przedsiębiorców przez internet. Czy zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych i zmianach obowiązujących od 01.01.2020 r. (m.in. art. 13d), każda firma może złożyć do Prezesa Urzędu zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych? Co rozumieć przez określenie nadmierne opóźnienie? W jaki sposób uprawdopodobnić nadmierne opóźnienie? Czy informacja o złożeniu zawiadomienia powinna być przesłana do klienta?”
Ustawa z dn. 19.07.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649) wprowadziła szereg istotnych zmian, których celem jest skuteczne zmniejszenie zatorów płatniczych, a w konsekwencji przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom. Jedną z nowości jest postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Zgodnie z …
(…) art. 13c ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych postępowanie to prowadzone jest przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wobec podmiotów określonych w art. 2. W myśl przywołanego artykułu przepisy ustawy stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:
- przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców;
- podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 pkt 1 ustawy z dn. 06.03.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.);
- podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dn. 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1843);
- osoby wykonujące wolny zawód;
- oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;
- przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.
Należy jednak zaznaczyć, iż omawiane postępowanie nie może być prowadzone wobec podmiotów będącymi podmiotami publicznymi, którymi zgodnie z definicją zawarta w art. 4 pkt 2 są:
- jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych;
- inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;
- inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
- finansują je w ponad 50% lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego
– o ile osoba prawna nie działa w zwykłych warunkach rynkowych, jej celem nie jest wypracowanie zysku i nie ponosi strat wynikających z prowadzenia działalności;
- związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3;
Transakcja handlowa oznacza umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2, zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.
Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych wszczyna się z urzędu, jeżeli posiadane przez Prezesa UOKiK informacje wskazują na wystąpienie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Zgodnie z broszurą wydaną przez Ministerstwo Rozwoju nadmierne opóźnienie w spełnianiu zobowiązań oznacza sytuację, w której w okresie 3 kolejnych miesięcy suma świadczeń pieniężnych niespełnionych lub spełnionych przez podmiot po terminie wynosi co najmniej 2 mln zł (w roku 2020 oraz 2021 suma ta będzie wyższa i wynosić będzie 5 mln zł). Te trzy kolejne miesiące badane w ramach postępowania mogą zostać wskazane z okresu 2 lat przed dniem wszczęcia postępowania.
Prezes UOKiK wszczynając postępowanie wyznacza 3 miesiące, które będą objęte badaniem w ramach postępowania. Będą to 3 kolejne miesiące kalendarzowe, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy, czyli po 01.01.2020 r. Najwcześniejszymi miesiącami objętymi postępowaniem mogą więc być: styczeń, luty i marzec 2020 roku. Przedmiotem postępowań prowadzonych przez Prezesa UOKiK mogą być świadczenia pieniężne, które stały się wymagalne po dniu 01.01.2020 r., nawet jeśli wynikają z umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy. W przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez stronę postępowania, Prezes Urzędu nakłada na nią, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną, która stanowi dochód budżetu państwa.
Postępowanie to nie jest w żaden sposób powiązane lub zależne od działań jakie wierzyciel może sam podejmować na podstawie przepisów prawa cywilnego w ramach dochodzenia należności pieniężnych z transakcji handlowej lub odsetek. Wierzyciel może jednak (zgodnie z art. 13d ust. 1 – „każdy może”) zgłosić Prezesowi Urzędu zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Do zawiadomienia należy dołączyć dokumenty, mogące stanowić dowód w sprawie.
Dane zawiadamiającego nie są ujawniane na żadnym etapie postępowania. Należy jednak pamiętać, iż postępowanie wszczynane jest z urzędu, dlatego też samo zawiadomienie nie oznacza wszczęcia postępowania, urząd ma obowiązek sprawdzić, czy zostały spełnione przesłanki wszczęcia postępowania (suma świadczeń).
Podsumowując, należy wskazać, iż:
- Firma może złożyć do Prezesa UOKiK zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych ma jednak charakter administracyjny i jest wszczynane przez Prezesa UOKiK z urzędu. Zgodnie z art. 13c ust. 1 prowadzone jest ono tylko wobec podmiotów określonych w przywoływanym wcześniej art. 2 – z wyłączeniem podmiotów publicznych.
- Nadmierne opóźnienie w spełnianiu zobowiązań oznacza sytuację, w której w okresie 3 kolejnych miesięcy suma świadczeń pieniężnych niespełnionych lub spełnionych przez podmiot po terminie wynosi co najmniej 2 mln zł (w roku 2020 oraz 2021 suma ta będzie wyższa i wynosić będzie 5 mln zł).
- Uprawdopodobnienie oznacza uzasadnienie zgłoszonych twierdzeń, dające przekonanie o ich prawdopodobieństwie, nie daje jednak pewności, a wyłącznie prawdopodobieństwo twierdzenia o jakimś fakcie. Uprawdopodobnienie nie może być oparte wyłącznie o twierdzenia strony, powinny być one dodatkowo poparte materiałem pozwalającym zająć stanowisko. Wobec tych materiałów nie stosuje się takich samych wymogów jak wobec dowodów. Jest to środek zastępczy w stosunku do dowodu, niedający pewności, lecz tylko prawdopodobieństwo pewnego faktu.
- Firma nie ma obowiązku informowania klienta (dłużnika) o dokonanym zgłoszeniu, co więcej, dane identyfikujące zgłaszającego zawiadomienie oraz treść zawiadomienia, nie podlegają ujawnieniu.
Kamil Wywiał – prawnik
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców – Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.
- Ustawa z dn. 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych – Dz.U. z 2019 r. poz. 1843.
- Ustawa z dn. 08.03.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych – Dz.U. z 2019 r. poz. 118 ze zm.
oprac. \m/ \mos/
