Przedsiębiorcy i odrębne postępowanie w sprawach własności intelektualnej

Prezydent RP podpisał uchwaloną przez sejm ustawę nowelizującą Kodeks postępowania cywilnego – ustawa z dn. 13.02.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 228). Nowelizacja przede wszystkim wprowadza odrębne postępowanie w sprawach własności intelektualnej.

Regulacje prawne dotyczące postępowania w sprawach własności intelektualnej zostały zawarte w dodanym do ustawy – Kodeks postępowania cywilnego dziale IVg – część pierwsza, księga pierwsza, tytuł VII. Sprawami własności intelektualnej w myśl ustanowionych przepisów są sprawy o:

• ochronę praw autorskich i pokrewnych,
• ochronę praw własności przemysłowej,
• ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
• zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
• ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług;
• ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.

Sądami właściwymi w postępowaniach w sprawie własności intelektualnej, zgodnie z art. 479⁹⁰ K.p.c. są sądy okręgowe, przy czym ustawodawca zastrzega, iż w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym wyłącznie właściwy jest Sąd Okręgowy w Warszawie.

W zakresie właściwość sądów ustawa wprowadza również zmiany w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych. Mianowicie, Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzenia:

• może przekazać jednemu sądowi apelacyjnemu rozpoznawanie spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów apelacyjnych,
• może przekazać jednemu sądowi okręgowemu rozpoznawanie spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów okręgowych,
• wyznacza sądy okręgowe właściwe do rozpoznawania spraw z zakresu ochrony unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych (sądy unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych) oraz ustala ich obszary właściwości w tych sprawach.

Jak zaznaczono w uzasadnieniu do projektu ustawy, wstępnie planuje się utworzyć cztery wydziały w sądach okręgowych (Gdańsk, Poznań, Lublin i Warszawa) i dwa wydziały w sądach apelacyjnych (Poznań i Warszawa) właściwe do rozstrzygania spraw własności intelektualnej.

Nowela zakłada również specyficzne regulacje dotyczące omawianego postępowania, m.in.:

• zabezpieczenie środka dowodowego – sąd może udzielić zabezpieczenia środka dowodowego przed wszczęciem postępowania lub w jego toku aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji;
• wyjawienie lub wydanie środka dowodowego – w sprawie o naruszenie prawa własności intelektualnej powód, który uprawdopodobnił roszczenie, może żądać, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów;
• wezwanie do udzielenia informacji – na wniosek uprawnionego, jeżeli wykaże on w sposób wiarygodny okoliczności wskazujące na naruszenie, sąd może przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie lub w jego toku aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wezwać naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia.

Ustawa określa także zasady reprezentacji w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej. Dodany do ustawy Kodeks postępowania cywilnego art. 87² przewiduje, iż w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej, w których wartość przedmiotu sporu przekracza dwadzieścia tysięcy złotych obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych.

Nowela zakłada także, iż sąd może zwolnić stronę, na wniosek lub z urzędu, z obowiązkowego zastępstwa przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, jeżeli okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie uzasadniają obowiązkowego zastępstwa. Należy również podkreślić rozszerzenie zakresu działania rzeczników patentowych jako pełnomocników. Dotychczas mogli być oni pełnomocnikami wyłącznie w sprawach własności przemysłowej, natomiast uchwalona nowelizacja stanowi, że mogą być oni pełnomocnikami we wszystkich sprawach własności intelektualnej.

Nowe przepisy dotyczące postępowania w sprawach własności intelektualnej mają obowiązywać już od 01.07.2020 roku.

W przypadku spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji zachowują moc czynności dokonane zgodnie z przepisami w brzmieniu dotychczasowym. W sprawach wszczętych i niezakończonych w danej instancji lub przed Sądem Najwyższym do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nowelizującej, które podlegałyby rozpoznaniu w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej, nie stosuje się przepisów o tym postępowaniu. Właściwy do rozpoznania takiej sprawy pozostaje sąd właściwy według przepisów dotychczasowych.

Kamil Wywiał – prawnik

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego – Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 27.07.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 52 z późn. zm.