Obecnie obowiązująca regulacja dotycząca przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy, tj. art. 292 k.p., wzbudza liczne wątpliwości, które były dotąd rozstrzygane w drodze orzeczeń wydawanych przez Sąd Najwyższy (SN). Aby zapewnić jednolitość zapisów ustawowych z linią orzeczniczą SN, postanowiono zmienić – w ramach noweli k.p. z dnia 16 maja 2019 r. (Dz.U. poz. 1043) – wspomniany na wstępie przepis.
Kwestia odnosząca się do postanowień zawartych w art. 292 k.p. sprowadza się w zasadzie do odpowiedzi na pytanie, czy sąd pracy powinien uwzględnić upływ przedawnienia z urzędu, czy tylko na wniosek strony procesowej?
Z orzecznictwa SN wypływa wniosek, iż składy orzekające opowiedziały się za drugą z wymienionych opcji. Można w tym miejscu przytoczyć treść uchwały SN z dnia 6 marca 1998 r., sygn. akt III ZP 50/97, w której stwierdzono, że po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W kolejnej uchwale SN z dnia 10 maja 2000 r. (sygn. akt III ZP 13/00) sędziowie postanowili, że w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy sąd nie uwzględnia z urzędu upływu terminu przedawnienia. Co więcej, w niektórych przypadkach sąd może uznać skorzystanie z zarzutu przedawnienia za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.). Powyższą interpretację przepisów k.p. potwierdził SN w wyroku z dnia 2 sierpnia 2000 r., sygn. akt I PKN 746/99, w którym skład sędziowski orzekł, iż niedopuszczalne jest oddalenie w całości powództwa z uwagi na przedawnienie roszczenia skierowanego przeciwko dwóm pozwanym wówczas, gdy tylko jeden z nich podniósł zarzut przedawnienia.
W stosunku do tak ukształtowanego orzecznictwa SN aktualne brzmienie art. 292 k.p. nie jest literalnie zgodne. W związku z tym – za pośrednictwem nowelizacji z dnia 16 maja 2019 r. – postanowiono zmienić treść art. 292 k.p., tak by zapewnić zgodność orzecznictwa SN z zapisami kodeksowymi. Począwszy od 7 września 2019 r., czyli od dnia wejścia w życie noweli, art. 292 k.p. stanowi, iż po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia dokonane przed upływem terminu przedawnienia jest nieważne.
Należy jeszcze dodać, że nowe brzmienie art. 292 k.p. jest analogiczne jak zapis zawarty w art. 117 § 2 ustawy – Kodeks cywilny, co tym samym korzystnie wpływa na spójność całego systemu prawa cywilnego.
Maciej Ofierski
