„Czy pracodawca zlecający pracownikowi badania lekarskie, okresowe może od niego wymagać odrobienia godzin, w którym to badanie zostaje wykonywane, bądź wydać pracownikowi urlop mimo iż są to badania pracownicze, z tytułu służbowego? Informując go, że badanie takie mają być wykonane w dniu wolnym pracownika bądź przed pracą czy po jej wykonaniu? Wedle mojej wiedzy jest to wbrew Kodeksowi pracy, ale pracodawca twierdzi, że nie mam racji.”
Na wstępie należy wyraźnie podkreślić, że pracownik nie ma obowiązku tzw. „odrabiania” godzin, w których poddawał się badaniom lekarskim okresowym, jak również nie ma prawnej możliwości, aby podczas urlopu wypoczynkowego pracownika realizować obowiązek służbowy, do jakiego niewątpliwie należy poddawanie się okresowym badaniom lekarskim.
Otóż, zgodnie z treścią …
(…) art. 229 § 3 Kodeksu pracy co do zasady – „okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.”
Jak z powyższego wynika, jeśli badania lekarskie będą przeprowadzane w godzinach pracy pracownika, należy zwolnić go z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny do ich wykonania, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Użyty przez ustawodawcę zwrot „w miarę możliwości” należy odnosić do godzin pracy placówki wykonującej badania. Zgodnie z taką interpretacją, jeżeli praca jest wykonywana poza godzinami otwarcia placówki, badania profilaktyczne zostaną przeprowadzone w dni nierobocze pracownika lub po jego godzinach pracy.
A zatem, jeżeli nie ma możliwości przeprowadzenia profilaktycznych badań lekarskich pracowników w godzinach pracy, bo np. pracownik wykonuje pracę wyłącznie w porze nocnej, to mogą być one wykonane po godzinach pracy. Czasu badań lekarskich przeprowadzanych po godzinach pracy lub w dni wolne od pracy nie należy zaliczać do czasu pracy, a tym samym pracownikowi nie będzie przysługiwało za ten czas wynagrodzenie.
Natomiast nie należy zapominać, że praktyka polegająca na zlecaniu wykonywania badań okresowych czy kontrolnych w czasie wolnym od pracy, gdy jest możliwe wykonanie ich w godzinach pracy, narusza przepisy prawa pracy, które będą rodziły po stronie pracodawcy odpowiednie konsekwencje prawne.
Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.
