Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 53, ze zm.) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę.
Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna służąca do ustalenia liczby miesięcy, w których przeciętnie będzie pobierana nowa emerytura. Dłuższe niż wynikające ze średniej pobieranie emerytury, nie będzie miało żadnego wpływu na jej wysokość i zasady waloryzacji pobieranego świadczenia. Średnie dalsze trwanie życia dla wieku emerytalnego jest ustalane wspólnie dla mężczyzn i kobiet i podawane w formie tablic dalszego trwania życia, corocznie przez Prezesa GUS w terminie do dnia 31 marca. Na podstawie tablic ustalana jest wysokość emerytur na wnioski złożone od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca roku następnego.
Najnowszą tablicę ogłoszono w komunikacie z dnia 25 marca 2020 r.
Jak wyjaśnia GUS, dla prawidłowej interpretacji informacji zawartych w tabeli bardzo ważne jest zrozumienie, że wiek, w jakim dana osoba zamierza przejść na emeryturę, określa się w latach (boczek tabeli: „30”, „31”, …, „90”) i miesiącach (główka tabeli: „0”, „1”, …, „11”) ukończonych. Wartości podane w tabeli przedstawiają średnie dalsze trwanie życia w
miesiącach osoby przechodzącej na emeryturę w określonym wieku.
Z opublikowanych danych wynika, że średnia dalszego trwania życia dla 60-letniej Polki, która w kwietniu mogłaby przejść na emeryturę, wynosi 261,5 miesiąca. Z kolei dla 65-latka – 217,6. Zatem dla kobiet przewidywana długość życia okazała się dłuższa niż w ubiegłym roku prawie o miesiąc (0,8), a dla mężczyzn o pół miesiąca (0,5).
Powyższe zależności GUS wyjaśnia na podstawie przykładów.
Przykład 1:
Załóżmy że Pan X, który urodził się 1 czerwca 1955 r., planuje przejść na emeryturę
z dniem 10 czerwca 2020 r. Będzie on miał zatem – w tym momencie – ukończonych
dokładnie 65 lat i 0 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 65 lat i 1 miesiąca), dlatego też
wielkość przeciętnego dalszego trwania życia należy odczytać z komórki znajdującej się na
skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „65”, i kolumny o
nagłówku „0”. Jest to wartość 217,6 oznaczająca oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia dla Pana X, przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku. Zgodnie z tym założeniem, dla osoby w wieku dokładnie 65 lat, oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 217,6 miesięcy, czyli 18,1 lat, co oznacza, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 83,1 lat.
Przykład 2:
Pani Y urodziła się 2 stycznia 1950 roku i planuje przejść na emeryturę 15 lipca 2020 r., kiedy to będzie miała ukończone 70 lat i 6 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 70 lat i 7 miesięcy). Przeciętne dalsze trwanie życia dla jej wieku należy odczytać z komórki
znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „70”,
i kolumny o nagłówku „6”. Wartość 173,2 oznacza oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia Pani Y, przy założeniu utrzymywania się warunków umieralności na niezmiennym poziomie. Zatem dla osoby w wieku dokładnie 70 lat i 6 miesięcy oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 173,2 miesiąca, czyli 14,4 roku. Oznacza to, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 84,9 lat (przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku).
Z powyższych przykładów wynika, że osoba w wieku 65 lat średnio dożyłaby wieku 83,1 lat, podczas gdy osoba w wieku 70 lat – 84,9 lat. Jak podkreśla GUS, dla wielu osób może być niezrozumiałe, dlaczego dla kogoś młodszego przeciętne trwanie życia jest
krótsze, niż dla osoby starszej. Jest to konsekwencja metodologii stosowanej do obliczania
średniego dalszego trwania życia, wynikająca z faktu, że przeżycie każdego kolejnego roku
zwiększa szansę dożycia do coraz starszego wieku – wyjaśnia GUS.
Źródło: GUS, oprac. BO
