W ramach obowiązującej od dnia 16 maja br. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 875), zwanej dalej „Tarczą 3.0”, wprowadzono szczególne zapisy dotyczące podwyższenia kwot wolnych od potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Postanowienia odnoszące się do powyższych kwestii zawarto w art. 52 Tarczy 3.0. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, jeżeli z powodu podjętych na terytorium RP działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 pracownikowi zostało obniżone wynagrodzenie lub członek rodziny pracownika utracił źródło dochodu, kwoty określone w art. 871 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, z późn. zm.) ulegają zwiększeniu o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny, którego pracownik ten ma na utrzymaniu.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że art. 871 § 1 k.p. określa kwotę wolną od potrąceń z wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu zaliczek podatkowych i obowiązkowych należności składkowych. Wspomniana kwota jest stosowana przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (niniejsza kwota nie ma zastosowania przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi oraz przy potrącaniu kar pieniężnych – w tych przypadkach stosuje się inne, niższe kwoty wolne od potrąceń).
W art. 52 ust. 2 Tarczy 3.0 ustalono, kogo należy uważać za członka rodziny w świetle regulacji art. 52 ust. 1 cyt. ustawy. Oznacza to zatem, że członkiem rodziny jest małżonek albo rodzic wspólnego dziecka oraz dziecko w wieku do 25. roku życia. Członkiem rodziny jest także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 111), albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. z 2017 r. poz. 2092, ze zm.).
W art. 52 ust. 3 Tarczy 3.0 doprecyzowano, iż przez dziecko, o którym mowa w art. 52 ust. 2 cyt. ustawy, rozumie się dziecko własne pracownika, dziecko współmałżonka, a także dziecko rodzica wspólnego dziecka. Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.
Niestety przepisy Tarczy 3.0 nie obejmują żadnych dodatkowych wskazówek, w jaki sposób możliwości wprowadzone na podstawie art. 52 cyt. ustawy mają być zrealizowane w praktyce. Chodzi tu w szczególności o brak wzoru dokumentu potwierdzającego obniżenie wynagrodzenia pracownika lub utratę dochodu przez członka rodziny pracownika. Wydaje się, że w tej sytuacji wystarczającym powinno być oświadczenie pracownika zawierające niezbędne informacje, które – w razie potrzeby – mogą zostać zweryfikowane. Pozostaje jeszcze kwestia rodzaju utraconego przez członka rodziny pracownika źródła dochodu (czy to np. musi być jedyny dochód, jaki dana osoba uzyskuje, czy też jeden z kilku), w tym kwestia rodzaju dochodu, tzn. jakikolwiek dochód, czy tylko należności przysługujące ze stosunku pracy. W najbliższym czasie te wątpliwości powinny zostać wyjaśnione, oby na korzyść pracowników.
Maciej Ofierski
