Ostatnia kontrola systemu egzaminów zewnętrznych miała miejsce w 2014 roku i pokazała liczne niedociągnięcia w systemie. W odpowiedzi na tę kontrolę Centralna Komisja Egzaminacyjna podjęła działania, które miały poprawić działanie systemu:
– w 2015 roku wdrożono jednolitą procedurę wglądu do arkuszy egzaminacyjnych oraz weryfikacji prac uczniów,
– od 2016 roku realizowany był trzyletni cykl przygotowania arkuszy egzaminacyjnych z przedmiotów ogólnokształcących z podwójnym próbnym zastosowaniem zadań (standaryzacją),
– w ocenianiu zadań otwartych Komisja zrezygnowała z podejścia analitycznego na rzecz bardziej elastycznego oceniania,
– rozszerzono zakres dostosowania arkuszy do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
– uregulowano prawnie kwestię wglądu zdających w ocenione arkusze,
– wprowadzono możliwość odwołania się osób przystępujących do egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie od ustalonego przez dyrektora OKE wyniku weryfikacji sumy punktów z egzaminu do Komisji Arbitrażu Egzaminacyjnego.
I choć powyższe zmiany przyczyniły się do poprawy funkcjonowania systemu, wciąż posiada on wiele słabych stron. Jest to w większości przypadków konsekwencja niepełnej realizacji wniosków w poprzedniej kontroli NIK w 2014 roku. Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) zrealizowała tylko trzy z ośmiu wniosków Izby, a Minister Edukacji Narodowej zaledwie jeden z sześciu. Nadal nie funkcjonuje mechanizm pozwalający na porównywanie wyników egzaminów, brakuje też zasady weryfikacji wszystkich arkuszy egzaminacyjnych sprawdzonych w danej sesji przez egzaminatora, który błędnie sprawdził pracę.
Dwa projekty, związane z poprawą działania systemu okazały się porażką, choć wydano na nie z budżetu państwa ponad 57 mln zł. Chodziło o e-ocenianie i banki zadań.
W związku z potrzebą dalszego ulepszania systemu egzaminów zewnętrznych, Najwyższa Izba Kontroli zawnioskowała do Ministra Edukacji Narodowej o:
- „jednoznaczne określenie funkcji egzaminów zewnętrznych w ramach systemu oświaty (…);
- przeprowadzenie całościowej ewaluacji systemu egzaminów zewnętrznych po 20 latach od jego utworzenia (…);
- zbadanie zasadności i skutków funkcjonowania 30% progu zdawalności egzaminu maturalnego oraz rozważenie podwyższenia tego progu (…);
- wsparcie CKE w zakresie wdrożenia e-oceniania w systemie egzaminów zewnętrznych oraz zrównywania wyników egzaminów, a także rozwoju metody edukacyjnej wartości dodanej (…)”.
Z kolei do Centralnej Komisji Egzaminacyjnej NIK zaapelował o:
- „organizowanie i inicjowanie badań służących doskonaleniu systemu egzaminów zewnętrznych oraz analizie i wykorzystaniu wyników egzaminacyjnych;
- podjęcie działań dotyczących zrównywania wyników egzaminów pomiędzy kolejnymi edycjami egzaminów;
- opracowanie strategii rozwoju i wdrażanie metody edukacyjnej wartości dodanej oraz e-oceniania.”
Cały raport dostępny jest pod tym adresem.
Agata Pąchalska