Mały ZUS Plus dla części wolnych zawodów

„Czy będąc twórcą lub artystą należę faktycznie do grupy wolnych zawodów? Czy mogę korzystać od lutego 2020 r. z małego ZUS Plus? A np. radca prawny czy adwokat mimo iż należą do wolnych zawodów i którzy w istocie wykonują wolny zawód – zgodnie z interpretacją ZUS nie są osobami wykonującymi wolny zawód i mogą skorzystać z Małego ZUS Plus, ponieważ są wpisani do CEIDG jako przedsiębiorcy? Tak to wygląda? A czy dziennikarz, reporter czy redaktor należą do grupy wolnych zawodów?”

Odpowiadając na zadane przez Czytelnika pytanie, zacząć należy od wyjaśnienia pojęcia wolnego zawodu według polskiego prawa. Zaznaczyć należy, iż w polskim prawie brak jest jednoznacznej definicji tego terminu.

Pojęcie wolnego zawodu znaleźć możemy w trzech ustawach. Pierwszą z nich jest …

(…) ustawa Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z art. 88 tej ustawy, partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów:

• adwokata,
• aptekarza,
• architekta,
• inżyniera budownictwa,
• biegłego rewidenta,
• brokera ubezpieczeniowego,
• doradcy podatkowego,
• maklera papierów wartościowych,
• doradcy inwestycyjnego,
• księgowego,
• lekarza,
• lekarza dentysty,
• lekarza weterynarii,
• notariusza,
• pielęgniarki,
• położnej,
• fizjoterapeuty,
• radcy prawnego,
• rzecznika patentowego,
• rzeczoznawcy majątkowego i
• tłumacza przysięgłego.

Status prawny wymienionych zawodów jest zróżnicowany, przykładowo uznanie notariusza za wolny zawód budzi spore wątpliwości.

Z kolei ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w art. 4 ust. 1 pkt 11 wolny zawód określa jako pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez:

• lekarzy,
• lekarzy stomatologów,
• lekarzy weterynarii,
• techników dentystycznych,
• felczerów,
• położne,
• pielęgniarki,
• tłumaczy oraz
• nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny,

– jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej, z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.

Terminem wolny zawód posługuje się również ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 8 ust. 6 cyt. ustawy stanowi, iż za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in.:

• twórcę – osoba, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego,
• artystę – osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.
• osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
• w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
• z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

Ustawodawca rozróżnił pojęcia twórcy i artysty od terminu „wolny zawód”, dlatego też na postawione przez Czytelnika pytanie „Czy, będąc twórcą lub artystą jestem faktycznie wolnym zawodem?” należy udzielić odpowiedzi negatywnej.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych definiując termin wolny zawód, odwołuje się w podpunkcie a) do katalogu zawodów wymienionych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Będą to zatem: lekarze, lekarze stomatolodzy, lekarze weterynarii, technicy dentystyczni, felczerzy, położne, pielęgniarki, tłumacze oraz nauczyciele w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. Z kolei podpunkt b odsyła do przepisu, który nie istnieje, gdyż w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma definicji „wolnego zawodu”.

Dlatego też, radcowie prawni, adwokaci, dziennikarze, reporterzy oraz redaktorzy według ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie należą do kategorii wolnych zawodów.

Potwierdzają to indywidualne interpretacje wydane przez ZUS – np. decyzja z dn. 04.03.2019 r., sygn. akt: DI/100000/43/67/2019.

O tym, komu przysługuje tzw. Mały ZUS Plus, rozstrzyga art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl art. 18c ust. 11 pkt 4 artystom i twórcom, a także osobom prowadzącym działalność w zakresie wolnego zawodu Mały ZUS Plus nie przysługuje.

Jednakże, w interpretacji – decyzja ZUS z dn. 06.03.2019, sygn. akt: WPI/200000/43/15/2019 – ZUS stwierdził, iż jeśli osoba wykonująca wolny zawód (w tym przypadku był to tłumacz) świadczy usługi na podstawie wpisu do CEIDG to jest osobą, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, a zatem nie podlega wyłączeniu, o którym mowa w art. 18c ust. 11 pkt 4. Zgodnie z przywołaną interpretacją, osobie wykonującej wolny zawód i świadczącej usługi na podstawie wpisu do CEIDG przysługuje Mały ZUS Plus.

Podsumowując:

• artysta i twórca nie należą do kategorii wolnych zawodów w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale należą do kategorii osób, którym nie przysługuje Mały ZUS Plus (art. 18c ust. 11 pkt 4),
• jeśli artysta lub twórca będzie osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (np. będzie świadczył usługi na podstawie wpisu do CEIDG) wydaje się, że przysługuje mu prawo do Małego ZUS-u Plus,
• radca prawny i adwokat również nie należą do kategorii wolnych zawodów w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeśli prowadzą oni pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych przysługuje im Mały ZUS Plus.

Ustawa wprowadza również inne wymogi w art. 18c, np. prowadzenie działalność pozarolniczej minimum 60 dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym.

Kamil Wywiał – prawnik

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 505 z późn. zm.
3. Ustawa z dn. 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – Dz.U. z 2019 r. poz. 43 z późn. zm.
4. Ustawa z dn. 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców – Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.

oprac. \m/ \mos/