Zgodnie z przepisem art. 114 Kodeksu pracy pracownik ponosi odpowiedzialność materialną, jeśli wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządzi pracodawcy szkodę. Na jakich zasadach pracownik ponosi odpowiedzialność? Co w przypadku, gdy za powstanie szkody odpowiedzialnych jest kilku pracowników?
Kiedy powstaje odpowiedzialność materialna pracownika?
Odpowiedzialność materialna pracownika powstaje z momentem nawiązania stosunku pracy. Nie ma konieczności zawierania dodatkowych postanowień w umowie o pracy czy też odrębnej umowy.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Odpowiedzialność pracownika na zasadach ogólnych obejmuje trzy elementy, które muszą wystąpić łącznie:
- naruszenie obowiązków pracowniczych,
- wina pracownika,
- wyrządzenie szkody,
- związek przyczynowy pomiędzy szkodą oraz zawinionym naruszeniem obowiązków przez pracownika.
Obowiązek udowodnienia wysokości powstałej szkody oraz winy pracownika spoczywa na pracodawcy. W przypadku, gdy powstała szkoda, ale pracownik dochował należytej staranności podczas wykonywania obowiązków, nie ponosi on odpowiedzialności.
Wyłączenie odpowiedzialności pracownika
Pracownik nie ponosi odpowiedzialności materialnej:
- w zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do powstania albo zwiększenia szkody,
- za ryzyko związane z działalnością pracodawcy m.in. nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
Wyrządzenie szkody przez kilku pracowników
Jeśli szkoda powstała w wyniku działania kilku pracowników, każdy z nich odpowiada za część szkody, z uwzględnieniem przyczynienia się do niej oraz stopnia winy. Jeśli nie możliwe jest ustalenie przyczynienia się poszczególnych pracowników oraz stopnia winy, ponoszą oni odpowiedzialność w częściach równych.
Odpowiedzialność pracowników w przypadku wyrządzenia szkody osobie trzeciej
W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. Natomiast odpowiedzialność na zasadach ogólnych pracownik ponosi wobec pracodawcy, jeśli naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej.
Klaudia Utkowska
