Jednokrotne obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika (indywidualny rozkład czasu pracy)

Zarządzenie w sprawie wprowadzenia możliwości skrócenia czasu pracy o 2 godz. w ramach przystąpienia do akcji społecznej pt. „2 godziny dla rodziny”.

43

„Uprzejmie prosimy o przygotowanie opinii prawnej dot. zgodności z obowiązującym prawem wdrożenia przez zarząd załączonego zarządzenia bez konsultacji ze związkami zawodowymi. A czy wprowadzenie tego przywileju nie winno być ujęte w regulaminie pracy?”

Na podstawie …

(…) art. 145 Kodeksu pracy:

„§ 1. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 § 1 dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy.

§ 2. Wykaz prac, o których mowa w § 1, ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w trybie i na zasadach określonych w art. 23711a i art. 23713a oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami.”

Jak z powyższego wynika, skrócenie czasu pracy poniżej normy dotyczy przede wszystkim pracy wykonywanej w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, której trwanie przez powszechnie obowiązujące normy czasu pracy kolidowałoby z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy. Praca wykonywana w takich warunkach, zależnie od nasilenia czynników szkodliwych, trwa krócej od powszechnie obowiązującej dobowej czy tygodniowej normy czasu pracy. Skrócenie czasu pracy w rozumieniu tego przepisu jest uzasadnione ochroną pracownika przed narażeniem na wynikające z rodzaju wykonywanej pracy czy też z warunków, w jakich jest ona świadczona, czynniki szkodliwe, a tym samym stanowi realizację jednej z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Skrócenie czasu pracy może polegać na:

a) zmniejszeniu dobowego wymiaru czasu pracy równomiernie we wszystkie dni tygodnia,

b) zróżnicowaniu wymiaru czasu pracy w poszczególne dni (doby), tak aby dało ono zmniejszenie tygodniowego wymiaru czasu pracy,

c) wprowadzeniu dłuższych lub kilku przerw w czasie pracy wliczanych do czasu pracy.

Natomiast zupełnie inaczej od powyższego prezentuje się sytuacja opisana w treści pytania. W tym przypadku pracodawca podjął kroki w kierunku możliwości skrócenia dla wszystkich zatrudnionych w firmie pracowników ich wymiaru czasu pracy o 2 godziny w danym dniu roku kalendarzowego, w ramach przystąpienia do akcji społecznej o nazwie „2 godziny dla rodziny”. Podkreślenia wymaga, że powyższe stanowi przywilej, a nie obowiązek pracownika. Ten przywilej jest do wykorzystania wyłącznie w jednym konkretnym dniu roku kalendarzowego, dowolnie wybranego, będącym dla pracownika dniem pracy w 2020 r.

W mojej ocenie, wydane Zarządzenie zarządu firmy należy traktować wyłącznie w kategoriach „komunikatu” skierowanego do ogółu pracowników o wiadomej treści. Wobec czego uważam, że brak podstaw prawnych, aby tego rodzaju zmiana w zakresie czasu pracy miała znaleźć się w regulaminie pracy, a co za tym idzie powodowała konieczność przeprowadzania wcześniejszych konsultacji związkowych, ponieważ zaproponowany przez zarząd firmy pomysł skrócenia wymiaru czasu pracy pracownika w dowolnie wybranym przez niego dniu pracy nie niesie za sobą trwałej zmiany w kształtowaniu jego sytuacji prawnej dotyczącej systemów i rozkładów czasu pracy, w oparciu o które pracownik świadczy pracę.

Z chwilą, gdy pracownik wypełni treść załącznika do rzeczonego Zarządzenia zmieni mu się sytuacja prawna, co do jego rozkładu czasu pracy we wskazanym przez niego dniu pracy. Jednakże ta zmiana polegać będzie na jednokrotnym obniżeniu wymiaru czasu pracy o 2 godziny. Uważam, że wypełnienie przez pracownika tego wniosku uruchomi tak naprawdę instytucję opisaną w art. 142 K.p. w związku z art. 129 § 4 K.p., stanowiącą o indywidualnym rozkładzie czasu pracy pracownika. Jednokrotne obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika na jego pisemny wniosek nie wymaga dokonywania zmiany w treści regulaminu pracy, w części dotyczącej czasu pracy, a tym samym przeprowadzania konsultacji związkowych.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm.