Czas pracy nauczycieli

550

Tygodniowy czas pracy nauczycieli

W przypadku czasu pracy nauczycieli kluczowe znaczenie ma rozróżnienie między wymiarem czasu pracy a wymiarem zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, które zobowiązany jest realizować nauczyciel. Ten ostatni wymiar, czyli pensum, zależy przede wszystkim od rodzaju placówki, w której nauczyciel jest zatrudniony, oraz od rodzaju zajęć, jakie prowadzi. Poza zajęciami realizowanymi bezpośrednio z uczniami, w ramach 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy nauczyciel wykonuje inne czynności wynikające z zadań statutowych szkoły (m.in. prowadzi zebrania z rodzicami, bierze udział w posiedzeniach rady pedagogicznej), a także przygotowuje się do lekcji (zajęć), dokształca się i doskonali zawodowo.

Czynności i zajęcia, które wchodzą w skład tygodniowego czasu pracy nauczyciela i – co istotne – wykonywane są w ramach ustalonego wynagrodzenia, określa art. 42 ust. 2 KN. Są to zatem:

  • zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w art. 42 ust. 3 lub ustalonym na podstawie art. 42 ust. 4a albo 7 KN, czyli pensum dydaktyczne;
  • inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;
  • zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym (w tym szkolenia branżowe obowiązkowe dla niektórych nauczycieli).

Zgodnie z art. 42 ust. 2c KN w ramach pensum mieści się także prowadzenie przez nauczyciela zajęć na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.

Ponadto wykaz zajęć, jakie w ramach pensum mają obowiązek prowadzić nauczyciele pracujący w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczyciele: pedagodzy, psychologowie, logopedzi, terapeuci pedagogiczni i doradcy zawodowi zatrudnieni w przedszkolach, szkołach i placówkach, został określony w rozp. MEN z dn. 03.08.2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1601, ze zm.), wydanym na podstawie art. 42 ust. 7b KN (zob. strona tytułowa). Wskazanie tych zajęć wprost w przepisach wykonawczych ma zagwarantować, że we wszystkich przedszkolach, szkołach i placówkach ww. nauczyciele będą prowadzili tego samego rodzaju zajęcia.

Zgodnie z zastrzeżeniem sformułowanym w art. 42 ust. 2d KN w ramach zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły nauczyciel nie prowadzi zajęć świetlicowych oraz zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Z kolei w ramach zajęć związanych z samokształceniem i doskonaleniem zawodowym nauczyciele teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczyciele praktycznej nauki zawodu, zatrudnieni w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe (technikum, szkoła branżowa I i II stopnia, szkoła policealna) oraz w placówkach kształcenia ustawicznego i centrach kształcenia zawodowego, odbywają szkolenia branżowe (art. 42 ust. 2e KN).

Obowiązek udziału w egzaminach zewnętrznych

Odrębnie uregulowano obowiązek uczestniczenia nauczycieli w przeprowadzaniu egzaminów zewnętrznych. Zgodnie z art. 42 ust. 2b KN nauczyciel ma obowiązek uczestniczyć w przeprowadzaniu:

  • części ustnej egzaminu maturalnego – w ramach pensum dydaktycznego,
  • egzaminu ósmoklasisty, egzaminu zawodowego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i egzaminu maturalnego (z wyjątkiem części ustnej) – w ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów.
Pięciodniowy tydzień pracy nauczycieli

Zgodnie z art. 42c ust. 1 KN nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy. Wyjątkowo – dla nauczycieli dokształcających się, odbywających szkolenie branżowe, wykonujących inne ważne społecznie zadania lub jeżeli wynika to z organizacji pracy w szkole – dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy.

Pięciodniowy tydzień pracy obowiązuje też nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których praca odbywa się we wszystkie dni tygodnia. W takich szkołach nauczyciele korzystają co najmniej raz na dwa tygodnie z dwu kolejnych dni wolnych od pracy, z których jeden musi przypadać w niedzielę. Regulacja ta nie odnosi się do nauczycieli pracujących w systemie kształcenia zaocznego.

Ewidencja czasu pracy nauczycieli

Sposób rejestrowania oraz rozliczania zajęć i czynności realizowanych w ramach czasu pracy nauczyciela określają przepisy art. 42 ust. 7a KN.

Zajęcia i czynności realizowane w ramach pensum dydaktycznego są rejestrowane i rozliczane w okresach tygodniowych odpowiednio w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć.

W odróżnieniu od zajęć lekcyjnych pozostałe zajęcia i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 i 3 KN, nie podlegają ścisłej ewidencji.

Pensum dydaktyczne nauczyciela

Pensum dydaktyczne to tylko jeden ze składników czasu pracy nauczyciela. Wymiar pensum uzależniony jest przede wszystkim od typu (rodzaju) szkoły i placówki oświatowej oraz od zajmowanego stanowiska i – zgodnie z art. 42 ust. 3 KNwynosi tygodniowo:

  • 18 godzin – dla nauczycieli przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych, szkół specjalnych, liceów ogólnokształcących, przedmiotówz zakresu kształcenia ogólnego i teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, w tym w szkołach specjalnych i szkolenia rzemieślniczego w schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, przedmiotów teoretycznych na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, przedmiotów artystycznych i ogólnokształcących w szkołach artystycznych; dla nauczycieli pałaców młodzieży, młodzieżowych domów kultury, ognisk pracy pozaszkolnej, pozaszkolnych placówek specjalistycznych, międzyszkolnych ośrodków sportowych;
  • 20 godzin – dla nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych; dla nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym;
  • 22 godziny – dla nauczycieli przedszkoli i innych placówek przedszkolnych pracujących z grupami dzieci 6-letnich;
  • 24 godziny – dla wychowawców w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, świetlicach szkół specjalnych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, zespołach pozalekcyjnych zajęć wychowawczych zorganizowanych w podmiotach leczniczych;
  • 25 godzin – dla nauczycieli przedszkoli, z wyjątkiem nauczycieli pracujących z grupami dzieci 6-letnich;
  • 26 godzin – dla wychowawców świetlic szkolnych i półinternatów (z wyjątkiem wychowawców świetlic szkół specjalnych – dla nich, jak już wyżej wspomniano, tygodniowy obowiązkowy wymiar wynosi 24 godziny), świetlic i klubów środowiskowych, w tym: profilaktyczno-wychowawczych i terapeutycznych, dla wychowawców młodzieżowych ośrodków socjoterapii; dla wychowawców w zakładach opiekuńczo-leczniczych dla dzieci i domach wczasów dziecięcych (z tym że wychowawca zatrudniony w domu wczasów dziecięcych w ramach tej liczby godzin realizuje 10 godzin zajęć dydaktycznych);
  • 30 godzin – dla wychowawców internatów, burs, ogrodów jordanowskich, świetlic dworcowych, stałych szkolnych schronisk młodzieżowych; dla nauczycieli-bibliotekarzy bibliotek szkolnych.

Warto zauważyć, że Karta Nauczyciela posługuje się pojęciem godziny zajęć, lecz go nie definiuje – w zależności od charakteru zajęć realizowanych przez nauczyciela godzina zajęć może wynosić 45 minut (zajęcia dydaktyczne) lub 60 minut (np. zajęcia opiekuńczo-wychowawcze na świetlicy, zajęcia rewalidacyjne).

Podwyższone pensum dydaktyczne

Powyżej przedstawione zostały standardowe normy pensum określone w KN. Ustawa przewiduje również możliwość pracy w podwyższonym pensum, ale rezerwuje ją tylko dla niektórych grup nauczycieli.

Zgodnie z art. 42 ust. 4a KN zajęcia dydaktyczne, opiekuńcze i wychowawcze mogą być realizowane w wymiarze wyższym, tj. od 19 do 27 godzin, przez nauczycieli, o których mowa w art. 42 ust. 3 w lp. 3 i 9 tabeli KN – czyli tych, dla których standardowe pensum to 18 godzin.

Nauczyciel zainteresowany pracą w wymiarze wyższym niż obowiązujące go pensum musi złożyć pisemny wniosek do dyrektora szkoły przed rozpoczęciem zajęć w danym roku szkolnym. Dyrektor może wyrazić zgodę na realizację zajęć w danym roku szkolnym w ustalonym z nauczycielem wyższym wymiarze, jeżeli taka możliwość wynika z zatwierdzonego przez organ prowadzący szkołę arkusza organizacyjnego szkoły. Wniosek nauczyciela nie jest więc dla dyrektora szkoły wiążący.

Nauczyciel realizujący tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć ustalony według przedstawionych wyżej zasad nie może mieć przydzielonych godzin ponadwymiarowych. Można mu natomiast przydzielić godziny doraźnych zastępstw.

Zgodnie z art. 42 ust. 5 KN pracę wykonywaną w zwiększonym wymiarze pensum uznaje się w zakresie uprawnień pracowniczych za pracę wykonywaną w pełnym wymiarze zajęć. Oznacza to, że za pracę wykonywaną w wyższym wymiarze pensum nauczyciel otrzymuje wyższe wynagrodzenie zasadnicze, ale w jego uprawnieniach pracowniczych nic się nie zmienia (nie otrzyma np. wyższego świadczenia urlopowego). Wynagrodzenie zasadnicze takiego nauczyciela zwiększa się proporcjonalnie do liczby godzin wykonywanych ponad jego dotychczasowe obowiązkowe pensum. Równocześnie wzrasta też wysokość dodatków, które są liczone procentowo od wynagrodzenia zasadniczego (np. dodatek stażowy).

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela, który realizuje podwyższone pensum, ustala się na podstawie stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną tzw. godzinę przeliczeniową. Zasady ustalania tej stawki określone są w rozp. płacowym nauczycieli z dn. 31.01.2005 r. (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 416, z późn. zm.) – na ten temat zob. Dz. IV Rozdz. VIII pkt 4 s. 2 nin. zbioru.

Należy jeszcze podkreślić, że nauczyciel, który realizuje podwyższone pensum, otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie niezależnie od tego, czy godziny te zostaną faktycznie zrealizowane – to różni podwyższone pensum od godzin ponadwymiarowych, za które wynagrodzenie przysługuje tylko pod warunkiem ich faktycznego zrealizowania.

Dyrektor, wicedyrektor szkoły oraz nauczyciele zajmujący inne stanowiska kierownicze w szkole nie mogą realizować podwyższonego pensum, ponieważ byłoby to sprzeczne z art. 42 ust. 6 KN, zgodnie z którym tej grupie nauczycieli obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy lub zwalnia się od obowiązku realizacji tych zajęć (zob. niżej).

Warunki i zasady obniżania pensum

Kadra kierownicza szkoły

Zgodnie z art. 42 ust. 6 KN tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych obniża się:

  • dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły,
  • nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole,
  • nauczycielowi, który pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze.

Obniżenie wymiaru pensum uzależnione jest od wielkości i typu szkoły, a także od warunków pracy. Zasady udzielania i rozmiar tych obniżek ustala organ prowadzący szkołę lub placówkę (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa).

Ponadto osoby, o których wyżej mowa, mogą zostać w ogóle zwolnione z obowiązku realizacji zajęć dydaktycznych – zwolnienia te również przyznaje organ prowadzący szkołę lub placówkę (czyli organ stanowiący j.s.t.).

Zgodnie z zastrzeżeniem zawartym w art. 42 ust. 6a KN dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie przydziela się godzin ponadwymiarowych, chyba że jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale, a za zgodą organu prowadzącego szkołę także gdy jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w więcej niż jednym oddziale.

Nauczyciele z niepełnosprawnością

Obniżka pensum przysługuje także – zgodnie z art. 42a ust. 1a KN – nauczycielowi niepełnosprawnemu zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, dla którego maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy jest ustalany zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy z dn. 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 511). Takiemu nauczycielowi obniża się tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć proporcjonalnie do obniżenia maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy – z zaokrągleniem do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny pomija się, a powyżej pół godziny liczy się za pełną godzinę.

Pozostali nauczyciele

Zgodnie z art. 42a ust. 1 KN organ prowadzący szkołę (placówkę) może – w drodze uchwały – określić przypadki, w jakich nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć można obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, oraz warunki i tryb tego obniżenia.

Należy pamiętać, że obniżenie pensum w okolicznościach, o których wyżej mowa, nie może spowodować zmniejszenia wynagrodzenia oraz ograniczenia innych uprawnień nauczyciela.

Nauczycielowi korzystającemu z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie przydziela się godzin ponadwymiarowych.

Ustalanie i rozliczanie wymiaru pensum w szczególnych przypadkach

W art. 42 KN znajdują się również przepisy, które zobowiązują organ prowadzący szkołę lub placówkę do ustalenia niektórym nauczycielom wymiaru pensum, a także wyznaczają zasady rozliczania tzw. pensum łączonego oraz pensum nauczycieli, których rozkład zajęć jest nierównomierny w roku szkolnym.

Pensum szkolnych specjalistów

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. b KN organ prowadzący szkołę lub placówkę określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć:

  • pedagogów,
  • psychologów,
  • logopedów,
  • terapeutów pedagogicznych,
  • doradców zawodowych

–   z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

Wymiar pensum ww. specjalistów nie może przekraczać 22 godzin.

Pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. d KN organ prowadzący szkołę lub placówkę określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych – z tym że wymiar ten nie może przekraczać 20 godzin.

Pensum nauczycieli przedszkola (mieszane grupy)

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. c KN organ prowadzący szkołę lub placówkę określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli przedszkoli i innych placówek przedszkolnych pracujących z grupami obejmującymi dzieci 6-letnie i dzieci młodsze – z tym że wymiar ten nie może przekraczać 25 godzin.

Pensum innych nauczycieli

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. a KN organ prowadzący szkołę lub placówkę określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć:

  • nauczycieli szkół niewymienionych w art. 42 ust. 3 KN,
  • nauczycieli zatrudnionych w szkołach polskich, o których mowa w art. 4 pkt 29d u.p.o., oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej,
  • nauczycieli prowadzących kształcenie w formie zaocznej,
  • nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych,
  • nauczycieli kształcenia na odległość,
  • bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych.
Zaocznie i na odległość

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. a KN organ prowadzący szkołę lub placówkę ma obowiązek określić zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć w formie zaocznej i w kształceniu na odległość.

Tzw. pensum łączone

W art. 42 ust. 5c KN ustalono sposób rozliczania tzw. pensum łączonego – dotyczy ono nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin zajęć. Zgodnie z tym przepisem pensum ww. nauczycieli ustala się jako iloraz łącznej liczby realizowanych godzin i sumy części etatów realizowanych w ramach poszczególnych tygodniowych wymiarów godzin zajęć, przy czym wynik zaokrągla się do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny pomija się, a powyżej pół godziny liczy się za pełną godzinę. Godziny wyliczone ponad ten wymiar stanowią godziny ponadwymiarowe.

Przykładowo pensum nauczyciela, który łączy obowiązki bibliotekarza i polonisty oraz ma przydzielonych 16 godzin języka polskiego, 1 godzinę do dyspozycji wychowawcy, 1 godzinę zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, 6 godzin biblioteki i 4 godziny wychowawcy świetlicy, wynosi 21 godzin. Tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć tego nauczyciela oblicza się bowiem następująco: (18 + 6 + 4) : (18/18 + 6/30 + 4/26) = 28 : (1 + 0,2 + 0,15) = 28 : 1,35 = 20,7. Pensum nauczyciela (po zaokrągleniu) wynosi 21 godzin, więc nauczyciel ma 7 godzin ponadwymiarowych.

Nierównomierny rozkład zajęć

Zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 1 KN organ prowadzący szkołę lub placówkę określa zasady rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego.

Zasada sformułowana w art. 42 ust. 5b KN stanowi, że nauczyciel, który realizuje tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć zgodnie z art. 42 ust. 3 KN i dla którego ustalony plan zajęć w pewnych okresach roku szkolnego (np. w okresie odbywania przez uczniów praktyk zawodowych lub po zakończeniu roku szkolnego przez maturzystów) nie wyczerpuje obowiązującego go pensum, powinien nauczać odpowiednio większą liczbę godzin w innych okresach danego roku szkolnego.

Praca wykonywana zgodnie z tak ustalonym planem zajęć nie jest pracą w godzinach ponadwymiarowych.

Powołane wyżej przepisy, nakazując tak ustalić plan zajęć nauczyciela, by średni wymiar godzin w ciągu całego roku szkolnego odpowiadał pensum określonemu w art. 42 ust. 3 KN, wprowadzają normę szczególnego rodzaju, przewidującą realizację zajęć dydaktycznych w rozliczeniu rocznym, a nie tygodniowym. Niedopuszczalne jest zatem różnicowanie wynagrodzenia nauczyciela w zależności od liczby zrealizowanych zajęć.

W kontekście omawianych tu zagadnień warto przywołać dwa wyroki SN dotyczące pensum nauczyciela. W pierwszym z orzeczeń z dn. 09.07.1998 r. SN wskazał, że nauczyciel zatrudniony w szkole w niepełnym wymiarze czasu pracy nie może uzupełnić przewidzianego dla nauczycieli wymiaru czasu pracy (tzw. pensum) godzinami pracy wykonywanej na innym stanowisku, na którym wymiar obowiązującego czasu pracy jest wyższy niż na stanowisku nauczyciela – I PKN 239/98. Z kolei drugi wyrok z dn. 23.01.2001 r. stanowi, że w celu ustalenia możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć na podstawie umowy o pracę na czas określony (art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela) jego pensum dydaktyczne jako nauczyciela przedmiotu i pensum nauczyciela bibliotekarza nie podlegają sumowaniu – I PKN 197/00.

Rekompensata za pracę w dni wolne od pracy i święta

Zgodnie z art. 42c ust. 3 KN za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach zamiast dnia wolnego nauczyciel otrzymuje odrębne wynagrodzenie, w wysokości ustalonej w sposób określony w przepisach rozp. MENiS z dn. 31.01.2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 416, z późn. zm.). Zgodnie z § 10 tego rozp. nauczycielom, którzy w dniu wolnym od pracy realizują zajęcia, a nie otrzymują za ten dzień innego dnia wolnego, przysługuje odrębne wynagrodzenie za każdą godzinę pracy obliczane jak za godzinę ponadwymiarową.

Co do zasady więc, za pracę w dniu wolnym od pracy dyrektor szkoły udziela nauczycielowi innego dnia wolnego. Tylko w szczególnie uzasadnionych sytuacjach rekompensatą może być odrębne wynagrodzenie. Termin udzielenia dnia wolnego ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z zainteresowanym nauczycielem.

Zgodnie z art. 42c ust. 4 KN za pracę w święto, przypadające poza dwoma dniami w tygodniu wolnymi od pracy, nauczyciel otrzymuje inny dzień wolny od pracy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach zamiast dnia wolnego nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie, o którym wyżej mowa, ze 100% dodatkiem.